Magazyn6

6301

155

AMOROSO LUIGI — AMORTYZACJA

Amoroso Łuigi.

Jest wybitnym kontynuatorem szkoły lozańskiej (Walras, Pareto). Stara się zastosować matematykę do zagadnień dynamicznych. Główne jego dzieło: „Lezioni di eco-nomia matematica", Bologna 1921.

Amortyzacja.

Amortyzacja, lub po polsku umorzenie, oznacza przedewszystkiem stopniową (ratalną) spłatę długu. W szerszeni znaczeniu odnosi się to pojęcie do kwot odkładanych celem utrzymania wartości własnego kapitału. Przyjąwszy mianowicie rozdział kasy właściciela i kasy przedsiębiorstwa, uważa się wszelkie ubytki kapitału przedsiębiorstwa za dług właściciela wobec przedsiębiorstwa. Winien więc je właściciel dopełniać ze swojej kasy. Wartość kapitału rzeczowego może spadać w toku produkcji dzięki różnym przyczynom: 1) zużycie wskutek produkcji (np. spalony w fabryce węgiel lub ścierające się części maszyny),

2)    zniszczenie techniczne, z powodów od produkcji niezależnych (np. przeciekanie dachu wskutek wpływów atmosferycznych, rdzewienie szyn, lub żelaznego mostu i t. p.),

3)    wyczerpanie się skarbów lub sił przyrody (np. kopalni, albo sił spadku wody),

4)    obsolescencja, t. j. przestarzałość urządzeń, wskutek nowych wynalazków (np. kina nieme wobec kin dźwiękowych),

5)    niedostosowanie do nowych potrzeb pod względem czy to ilościowym, czy jakościowym (pod wpływem np. mody lub zmian kultury), 6) zwyżka stopy procentowej. Wszystkie te straty powinny być w prawidłowej gospodarce w miarę możności przewidzenia wyrównane; jej zasadą bowiem jest utrzymanie nienaruszonej wartości kapitału. Ziemia, jako podstawa produkcji rolniczej, stanowi w pewnym stopniu wyjątek wśród innych dóbr produkcyjnych o tyle, że nie zużywa się i nie niszczeje technicznie, jeżeli jest w właściwy sposób uprawiana i nawożona. Wymaga natomiast ciągłości uprawy. To też niemożność wstrzymania ograniczenia, względnie straty płynące z uprawy wówczas, gdy się ona chwilowo nie opłaca, stanowią jakgdyby ekwiwalent kosztów amortyzacji kapitału. Wartość ziemi podlega natomiast zmia nom, spowodowanym zmianami ilościowe-ini lub jakościowemi potrzeb ludzkich oraz zmianami wysokości stopy procentowej.

Technicznie amortyzacja może się odbywać w różny sposób. Może polegać na ciągłym remoncie, względnie zastępowaniu zniszczonych części innemi. W trakcie procesu produkcyjnego, albo na wstawieniu nowej maszyny, z chwilą gdy wartość i produkcyjność dawnej spadła do zera. W drugim wypadku suma potrzebna do uzupełnienia zmniejszonej ilości kapitału winna być odłożona na czas, gdy będzie trzeba wymienić zniszczoną maszynę na nową. Finansowo obie operacje nie wykazują różnic. Istota rzeczy jest w obu wypadkach ta, iż z potoku dóbr otrzymywanych w procesie produkcji należy potrącać oprócz kosztów bieżących także sumę potrzebną do amortyzacji. Resztę dopiero można uważać za dochód czysty. Wysokość sum potrąconych na amortyzację (rat amortyzacyjnych) zależy: a) od wartości ulegającego zniszczeniu kapitału, b) od terminu, w którym kapitał ten ulega zniszczeniu, t. j. przedewszystkiem od jego trwałości. Budynek murowany np. droższy od drewnianego dwukrotnie, ale trzykrotnie trwalszy, wymaga na tę samą jednostkę czasu mniejszych rat amortyzacyjnych od budynku drewnianego.

Jeżeli techniczna strona amortyzacji zbliżona jest do ciągłości, to przychód płynący z kapitału rzeczowego może się nie zmieniać. Jeżeli jednak remont jest ze względów technicznych możliwy tylko co pewien okres, to należy wziąć pod uwagę zmniejszenie przychodu w ciągu tego okresu, wynikające ze stopniowego psucia się urządzeń technicznych. Prócz wyrównywania strat kapitału rzeczowego przez inwestowanie odpowiednich sum bezpośrednio w danem przedsiębiorstwie, stosowane bywają często metody odkładania osobnych funduszów amortyzacyjnych. Kalkulacja ulega wówczas zmianie o tyle, że należy uwzględnić procent (ew. procent składany), który przynoszą te fundusze. Jeżeli ten procent nie ulega konsumcji, to raty amortyzacyjne mogą być odpowiednio zmniejszone. Te metody amortyzacji mogą się okazać szczególnie korzystne w wypadkach deprecjacji kapitału, wynikającej zobsolescencji, niedostosowania do nowych potrzeb i t. p. Zmniejszają zawsze ryzyko gospodarcze.

Amortyzacja dotyczy nietylko kapitału produkcyjnego, ale również gospodarki dobrami konsumcyjnemi trwałemi. Domy