Magazyn66101

Magazyn66101



753


CYLICJA — CYPR

nad rewizją tego traktatu Briand zawarł z reprezentantem Turcji, Bekir Sami, 9. III. 1921 r. układ, w którym ze „strefy interesów'* Francja w dużej mierze zrezygnowała, a granicę syryjską przesunęła znacznie na płd. Jakkolwiek układ ten nie wszedł w życie, zaproponowana w nim granica została z nieznacznemi bardzo zmianami zatwierdzona w traktacie franko-tu-reekim, podpisanym w Ankarze 20. X. 1921 r., jak również w traktacie Lozańskim.

H. A. B.

Cypr.

1. Struktura geograficzna. 2. Historja i sprawy polityczne.

1.    Struktura geograficzna. C. wyspa u południowych wybrzeży Małej Azji, zajmuje pow. 9 380 km* i liczy 347 932 mieszk. w tem */» ludności greckiej i prawosławnej, a */o muzułmanów prawie wyłącznie Turków.

C. tworzą dwa wapienne pasma (południowe, wyższe szczytem Troodos sięga 1 953 m., północne dochodzi 1 019 m), oddzielone urodzajną niziną Messarji. Geologicznie Cypr jest przedłużeniem gór Tau-rus. Klimat suchy i gorący. Główną gałęzią gospodarstwa społecznego jest rolnictwo, oparte na sztucznem nawodnieniu (uprawa chleba świętojańskiego, wina, oliwek i bawełny). Ani hodowla bydła, ani leśnictwo, ani też jedwabnictwo nie grają poważniejszej roli. Poza stolicą Nikozją zasługują na wzmiankę porty Famagusta i Larnaka.    0rf

2.    Historja i sprawy polityczne. C. pozostawał do r. 1878 pod władzą Turcji. W wyniku powstania ludności greckiej (1825), Porta pomyślała o reformach na C. i w 1839 wyspa otrzymała pewien samorząd. Anglja w swej dążności do uzyskania jak najpewniejszych baz na M. Śródziemnem, na drodze do Indyj, postanowiła m- in. usadowić się na C. i, występując w okresie kryzysu r. 1877/8 w roli obrońcy Turcji, zdołała od niej uzyskać zgodę na objęcie wyspy w zarząd cywilny i wojskowy („occupation et administra-tion"), za iluzoryczne przyrzeczenie obrony azjatyckich terytorjów Turcji przed dalszą ekspansją rosyjską. Układ zasadniczy w tej sprawie zawarto 4. VI. 1878 r. a trzy dodatkowe: 1. VII. i 14. VIII. t. r., oraz

3. II. 1879 r. ze szczegółowem uzupełnieniem, podpisanem 1. VII., odnośnie do spraw muzułmanów na C. i ewentualnych wpłat do skarbu tureckiego nadwyżki dochodów z C. Akt z 1. VII. 1878 r. zawierał nadto zastrzeżenie, że C. wróci do Turcji bezzwłocznie, w razie zwrotu przez Rosję zdobyczy poczynionych przez nią w Armenji w najnowszej wojnie. Wobec tego Anglja tak bardzo nie zwalczała żądań terytorjal-nych Rosji na kongresie Berlińskim. Gdy zaś owe azjatyckie zdobycze Rosji wróciły do Turcji w r. 1918 (wzgl. 1921), z wyjątkiem Batum, wówczas już warunek zwrotu C. nie mógł działać. Anglja od chwili zajęcia C. nie myślała bynajmniej o opuszczeniu tej wyspy, dającej panowanie we wsch. części M. Śródziemnego i broniącej Suezu. Administracja brytyjska przyczyniła się w dużej mierze do gospodarczego i kulturalnego rozwoju wyspy, ale wprowadzony przez nią samorząd (parlament z 18 członków, w czem 6 wirylistów, 3 muzułmanów, 9 prawosławnych) nie wystarczał miejscowym Grekom, którzy chcieli zupełnej auto-nomji, ale tylko poto, by uchwalić połączenie wyspy z Grecją. W latach 1911—3, po wypadkach na Krecie i w związku z wojną grecko-turecką, nacjonaliści żądali od Londynu rozszerzenia samorządu i zgody na połączenie wyspy z Grecją, na co oczywiście rząd odpowiedział odmownie. A wystąpienie Turcji po stronie Niemiec w 1914 r. dało Anglji dawno wyczekiwaną okazję do formalnego anektowania wyspy. Stało się to dn. 5. XI. 19x4 r- Wysoki Komisarz ogłosił aneksję, stwierdzając, iż ludność wyspy, mająca dotąd przynależność państwową turecką, nabyła obywatelstwo brytyjskie. Trudno powiedzieć, o ile wobec tego faktu były szczere wysuwane poprzednio, w październiku 1914, pod adresem Grecji, propozycje oddania jej wyspy za cenę przystąpienia do obozu Koalicji; prawnie byłby to akt tak samo niezgodny z konwencją z 1878 r., jak była nim aneksja wyspy. Aneksję kazała sobie Anglja uznać w trakt. Sewrskim (art. 115—7) i Lozańskim (art. 2i—2), przyczem w Sevres miały aneksję uznać i pozostałe państwa podpisujące, w Lozannie zaś uznanie miało być tylko ze strony Turcji. Uznanie ze strony innych było już via facti; Francja w t. zw. układzie Leygues-Hardinge, 23. XII. 1920 r., zażądała od W. Brytanji uprzedniego za-

48


Encyklopedja nauk politycznych


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Magazyn62901 325 GENUEŃSKA KONFERENCJA — GEOGRAFJA tego traktatu strony zrzekły się wzajemnie wsz
Magazyn6R901 525 HADZIACKA UGODA — HAITI, REPUBLIKA trialistyczne. Mocą bowiem tego traktatu, zaw
IMGs72 XVI Źmichowiska tak wyrastała nad paziom tego, co wówczas było w Królestwie Polskim, że musia
skanuj0020 (290) Rozdział 2fi JAK SIĘ ZOSTAJE SZAMANEM Zastanawiałem się nad tytułem tego rozdziału
HWScan00253 zabezpieczać przed chwilowymi przeciążeniami. Nad rozwiązaniem tego problemu prowadzone
359 SPRAWY ZBiAP Nad realizacją tego wniosku czuwa kol. I. Gawinkowa, kierownik referatu spraw zawod
Ustrój polityczny w latach 1935-39Geneza konstytucji z 23 kwietnia 1935 Prace nad rewizją konstytucj
Po krótkim wprowadzeniu na temat gospodarki magazynowej należy zastanowić się nad zapasami, które z
PA030042 74 BUNT W TREBLINCE zastanawiamy się nad znaczeniem tego rozkazu. Po co Niemcom potrzebne s
PA030043 74 BUHT W TREBLINCE zastanawiamy się nad znaczeniem tego rozkazu. Po co Niemcom potrzebne s
Magazyn66701 159 ANARCHIZM panował nad krajem. Na tle powyższych wypadków powstało zwątpienie u
Magazyn64701 239 BAŁTYCKA KWESTJA tość dostępu tego ze względów gospodarczych okazała się jednak
Magazyn6 8701 979 DYPLOMACJA się na pogwałcenie tego prawa swem nie-ostrożnem lub nielegalnem pos
Magazyn6701 83 EMERYCI I EMERYTURY w punkcie 4 art. XVI traktatu Ryskiego z dn. 18 marca 1921 r.
Magazyn6001 106 ENTENTA MAŁA nad sprawą austrjacką. W trzy dni później zaś dn. 31. VIII. został

więcej podobnych podstron