Magazyn6
9201

884

DOBRA — DOBRA PAŃSTWOWE ROLNE

dział d. natrwałei zniszczalne. Obie te klasy mogą być równocześnie d. pierwszego lub dalszych rzędów. Znaczenie tego podziału występuje w teorji cen i dochodu, gdzie ze względu na swe właściwości obie te klasy odrębnie muszą być traktowane. D. zniszczalne niszczeją przez użycie, użyteczność ich wyczerpuje się jednorazowym aktem konsumcji czy produkcji, jak chleb czy surowce. Natomiast d. trwałe mogą być wielokrotnie używane, stopniowo przez wpływ czasu lub przez użycie tracąc swe zdolności zaspokajania potrzeb. Można je wskutek tego traktować jako zbiór poszczególnych ich jednorazowych użytków czy usług. Za krańcowe d. w łańcuchu d. trwałych uważana bywa ziemia. — Związki pomiędzy poszczególnemi d. istnieją rozmaite. Istnieją przedewszystkiem d. ł ą c z-n e, które tylko razem mogą zostać wyprodukowane, jak np. wełna i mięso u owcy, gaz świetlny i koks i t. p.; inne znów są przez procesy produkcyjne w większy lub mniejszy sposób z sobą pokrewne. Niektóre znów d. zaspokajają potrzeby tylko użyte razem; są to t. zw. dobra uzupełniające się, jak para butów. Owa komplementarność w szerszem znaczeniu istnieje przy większości d. D. pierwszego rzędu są najczęściej samodzielne z technicznego punktu widzenia, będąc w stanie same zaspokoić dane potrzeby. Natomiast d. dalszych rzędów rzadko noszą charakter samodzielny; im bardziej są oddalone od konsumcji, tern zwykle bardziej wymagają dla osiągnięcia zamierzonego celu uzupełnienia przez inne d., np. surowce i narzędzia, są więc komplementarne. Również im d. są bliższego rzędu, noszą tern bardziej charakter specyficz-n y, będąc zdolne do zaspokojenia mniejszego zakresu potrzeb, podczas gdy im do bardziej oddalonych rzędów należą, nadają się do osiągnięcia większej ilości celów, noszą charakter bardziej ogólny. Wskutek tego poszczególne dobra wielokrotnie konkurują z sobą przy osiąganiu za ich pomocą pewnych celów, będąc zastępowalne wzajemnie. Specjalny wypadek substytu-c j i dość nawet specyficznych dóbr występuje przy namiastkach, surogatach i imitacjach. Owe stosunki współzależności między d. występują jeszcze silniej, gdy wejrzymy poza właściwości techniczne d. i przejdziemy do rozpatrywania ich użyteczności. Wówczas współzależność użyteczności d. przez komplementarność ich i substytucję w różnych ilościach i kombinacjach występuje niezmiernie silnie, tworząc z nich w ręku poszczególnych gospodarzy i społeczeństw jedną zwartą całość, której części można przesuwać od jednych celów do drugich. Na tern polega właśnie gospodarowanie i gospodarstwo społeczne. Współzależności te jednak związane są już z zagadnieniami użyteczności.

literatura: BBhm-Bawerk r. £.: Rechte und Verhdltnisse vom Standpunkte d. rolkswirtschaftlichen GUter. Innsbruck 1881.— Czerkaicmkł Wl.j Teorja czystego dochodu z ziemi. Lwów 1893.-— Ferrara Fr.:Esame storico-critico di economisti e dottri-ne economiche del secolo XVIII e prima meta del XIX. Torino 1889—91.—OrabakŁ Sl.i Ekonomja społeczna. Z. III* Lwów 1927. — Krxy£ano%cmki A,: Założenia ekonomiki. Kraków 1919. Nadto podręczniki i wykłady ekonomiki_f zwłaszcza Smith, J. B. Say, J. St. MiU.

Edward Taylor.

Dobra państwowe rolne.

Pod nazwą państwowe dobra rolne należy tu rozumieć majątki państwowe, nie posiadające charakteru użytków leśnych, a więc należące do państwa większe lub mniejsze użytki rolne oraz tereny zalane wodą i jeziora naturalne, znajdujące się w Zarządzie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych.

Zarząd majątkami państwowemi od listopada 1918 roku sprawowało Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Koronnych, następnie Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych, Ministerstwo Rolnictwa i wkoń-cu Ministerstwo Rolnictwa i Reform Roi nych.

W 1918 r. organem wykonawczym Zarządu majątkami państwowemi był komisarz obwodowy majątków państwowych, podległy bezpośrednio Ministerstwu Rolnictwa i D. K.; takich obwodów było 20. Od marca 1919 r. wykonywanie zarządu przeszło do 4 dyrekcyj Dóbr Państwowych: w Warszawie, Radomiu, Siedlcach i Lwowie. Od 1921 r. zarząd temi majątkami objęły Wy działy Rolnictwa powstałych Urzędów Wojewódzkich. Od 1931 r. Zarząd sprawują Okręgowe Dyrekcje Lasów Państwo wych.

Teren majątków państwowych powiększał się w miarę ingerowania Ministerstwa Rolnictwa na poszczególne województwa.

Od listopada 1918 r. do początku 1921 r. wchodziły w grę majątki państwowe, położone w pięciu województwach centralnych