Magazyn6q401

710

INTERPRETACJA TRAKTATÓW

bądź poszczególnych wyiazow, bądź też całej normy od ich umiejscowienia w systemie wewnętrznym traktatu. Np. Trybunał Haski w wyroku z r. 1926 w sprawie wywłaszczeń górnośląskich interpretację p. 2 par. 3 art. 9 Konwencji Genewskiej oparł częściowo na spostrzeżeniu, że postanowienie to wchodzi w skład rozdziału umowy, traktującego o wielkim przemyśle. 3) Ratio iuris polega na uzależnieniu interpretacji postanowień szczegółowych traktatu od ich ustosunkowania się do wyższej zasady, której są rozwinięciem; ten element wykładni realnej jest przedewszystkiem pomocny przy ustalaniu, czy spotykane w traktacie wyliczenia posiadają charakter limitatywny, czy też tylko przykładowy. W pewnym sporze pomiędzy Francją a Stanami Zjednoczone-mi na tle interpretacji konwencji konsularnej z 1853 ^r-> upoważniającej obywateli francuskich do nabywania nieruchomości „in all the States of the Union", sąd amerykański na podstawie ratio iuris uznał, że termin „States" dotyczy w tym wypadku wyjątkowo nietylko Stanów, lecz również innych części składowych Unji. 4) Ratio legis, czyli element teleologiczny interpretacji realnej, oparta jest na spostrzeżeniu, że zasadniczo każda norma prawna zmierza do osiągnięcia pewnego celu; o ile więc ten cel jest nam wiadomy, może on dostarczyć wartościowych wskazówek co do właściwego kierunku interpretacji danej normy. Częstokroć cel traktatu jest określany we wstępach (preambules) bądź do całości traktatu, bądź do poszczególnych jego części (por. wstępy do niektórych części traktatu wersalskiego, zwłaszcza V i XIII).

6. Ustosunkowanie się wyników wykładni realnej i słownej. Ustosunkowanie się wyników wykładni realnej i słownej może być różne. Jeżeli wykładnia słowna dala wynik jasny, czyli jednoznaczny, wykładnia realna wynik ten albo potwierdza, albo nie potwierdza, ale i nie obala, albo wreszcie prowadzi sama do wyniku odmiennego. Najpomyślniejszym jest wypadek pierwszy, ponieważ daje on maximum gwarancji, iż w wyniku interpretacji udało się wykryć rzeczywistą intencję sygnatarjuszy traktatu. W drugim wypadku należy stosować normę w tern znaczeniu, jakie zostało ustalone przez wykładnię słowną, ponieważ niema powodów, aby od tego znaczenia w jakimkolwiek kierunku odbiegać. W trzecim wypadku oddajemy pierwszeństwo wynikom wykładni realnej przed wynikami wykładni słownej, ponieważ ta ostatnia opiera się na bardziej ograniczonym materjale i jej wyniki są wobec tego mniej wiarogodne. Rozbieżność pomiędzy wynikami wykładni słownej a wynikami wykładni realnej może posiadać charakter dwojaki: ilościowy lub też jakościowy. W wypadku rozbieżności ilościowej wykładnia realna stwierdza, że sens rzeczywisty normy jest albo szerszy od sensu słownego, albo też węższy od tego ostatniego, że zatem sens słowny albo zawiera tylko część myśli stron, albo też wychodzi poza granice tej myśli; w pierwszym wyp>adku mówimy o wykładni rozszerzającej (interpretatio extensiva), w drugim — o wykładni zwężającej (interpretatio restrictiva). Zaznaczyć przy tem należy, że interpretacja rozszerzająca jest pojęciem rożnem od analogji, znajdującej w niektórych innych działach prawa (gdyż prawo międzynarodowe analogji nie zna) zastosowanie przy wypełnianiu luk w prawie, a więc poza granicami nauki o interpretacji w ścisłem tego słowa znaczeniu. W wyp>adku niezgodności jakościowej stwierdzamy, że strony miały na myśli wo-góle coś innego, niż wynikałoby z brzmienia normy; ten typ wykładni określamy nazwą interpretacji zmieniającej lub poprawiającej (interpretatio correctiva). Gdy sens słowny normy jest niejasny skutkiem jednej ze wspomnianych wyżej przyczyn, czyli niedokładności, wieloznaczności, niezrozu-miałości lub dwujęzyczności, wykładnia realna albo wyjaśnia normę, czyli prowadzi do ustalenia sensu zrozumiałego i jednoznacznego, albo też celu tego nie osiąga. Wykładnia, wyjaśniająca niezrozumiały słowny sens normy, może przybierać także trojaką postać. Gdy niejasność sensu słownego jest następstwem dwujęzyczności tekstu albo wieloznaczności użytych w nim terminów, wykładnia realna może prowadzić do wniosków, że sens rzeczywisty normy odpowiada albo szerszemu, albo też węższemu z kilku jednakowo możliwych znaczeń słownych normy; w pierwszym wypadku posiada ona charakter wykładni rozszerzającej, w drugim — zwężającej. Jeżeli niejasność sensu słownego wynika z niedokładności lub nie-zrozumiałości normy, ustalającą rzeczywiste znaczenie danej normy wykładnię realną nazywamy wykładnią wyjaśniającą (interpretatio declarativa). — Najniepomyślniejszy jest wypiadek, gdy obie interpretacje, real-