B574 888

270 WIKTOR kEIS

B) CHOROBY ZAKAŹNE OCZU O ZARAZKACH DOMNIEMALNYCH

JAGLICA

(Trachoma, Conjunctioitis granulosa. Ophłalmia granulosa. Ophłalmia bellica v. mi-litaris. Ophłalmia aegyptiaca. Conjoncłioiłe granuleuse ou ł> achomałeuse. Kórner-

krankheit. Nazwa ludowa: zapalenie egipskie, „Triefauge“, „Wildfleisch“)

Jaglica jako postać chorobowa znana już była w odlegiej starożytności. W najstarszym dokumencie historycznym, pochodzącym z roku około 1500 przed Chr., w papyrusie EBERSA, napotykamy juz wzmianką o wroście rzęs ocznych, znamiennym dla jaglicy, a także w pismach HIPOKRATESA mowa jest o zeskrobaniu spojówki, wycięciu zgrubiałej spojówki i usunięciu wrostu rzęs. Nazwę swoją opht. aegyptiaca, bellica v. militaris zawdzięcza jaglica wyprawom Napoleona do Egiptu, gdzie nabyć ją miały wojska francuskie oraz angielskie i po powrocie roznieść po całej Europie.

Nowsze jednakże badania historyczne wykazały, że epidemiczne to zapalenie nie byio najprawdopodobniej czystą jaglicą, lecz gwałtowny charakter epidemji zależeć mógł od zakażenia wtórnego, od nieżytu, wywołanego prątkiem Kocha-Weeksa lub dwoinkami wiewiórowemń Faktem jednak pozostanie, że jaglica, do tego czasu miejscowo panująca, nabrała wówczas charakteru epidemicznego. Liczne monografje, pochodzące z początku XIX stulecia świadczą o tern, że nie było państwa w Europie, któreby nie wykazywało w wojsku swem wystąpienia zaraźliwej choroby ocznej, uważanej wówczas za jaglicę. W ślad za wojskiem ulegała temu cierpieniu także ludność cywilna. Z notatek o armji rosyjskiej zajmuje nas wzmianka o pojawieniu się zarazy w załodze warszawskiej w r. 1818 i o znacznem jej rozprzestrzenieniu się podczas walk polsko-rosyjskich w r. 1831 (TSCHŁTISKIN).

O epidemji egipskiego zapalenia oczu w polskiem wojsku powstańczem 1830 r. znalazłem sprawozdanie wiarygodne w pamiętnikach W. F. SZOKAL-SKIEGO, późniejszego „ojca okulistyki polskiej", który wówczas czynny brał udział w powstaniu jako pomocnik lekarski.

Jaglica rozpowszechniona jest we wszystkich częściach świata. STANCU-LEANU ! MIHAIL zebrali dokładną statystykę jaglicy i przedstawili jej rozmieszczenie na mapie Europy i innych części świata. Niewygasającem ogniskiem jaglicy pozostaje Egipt, gdzie prawie każdy z ubogiej tubylczej ludności cierpi na jaglicę w postaci rozwiniętej choroby albo też ma na spojówkach blizny jako dowod przebytej jaglicy. Według MELLINGENA znajduje się w Egipcie chorych na jaglicę 800%o (w stosunku do tysiąca chorych na oczy), w szkołach w Kairze 80—93% dzieci cierpi na jaglicę. Przeszło pół mi-ljona mieszkańców w Egipcie jest ślepych na jedno lub oba oczy z powodu jaglicy.

W Europie największą liczbę jaglicowo chorych wykazują kraje na wschód położone, jak np. Rosja, Rumunja i na południe jak np. Grecja, Sycylja, Sar-