Magazyn6�401

810

JAPONJA

atmosfera stała się zbyt duszna i w r. 784 przeniesiono stolicę do Nagaoka, a potem do Kioto, które do r. 1868 pozostało siedzibą cesarza. Epoka Nara, złoty okres poezji japońskiej, okres wielkiego rozkwitu sztuki i architektury, pod względem gospodarczym posiada wiele analogji z najnowszym okresem dziejów archipelagu, stojącym również pod znakiem piętrzących się trudności ekonomicznych.

Przeniesienie stolicy do Kioto było próbą wydostania się cesarza z pod przemożnego wpływu klasztorów. Próba ta skończyła się fiaskiem, ponieważ wkrótce powstały w Kioto i jego okolicach nowe klasztory, niemniej potężne od tych, które otaczały Nara. Co gorsza zaś, ród Fudziwara, wywodzący się od tego samego Kamatari, który w r. 645 wydatnie przyczynił się do wzmocnienia władzy cesarskiej, pochwycił ster rządów w swoje ręce, monopolizując wszystkie ważniejsze stanowiska i pozostawiając cesarzowi jedynie pozorne zwierzchnictwo. Rządy rodu Fudziwara, który w Nara już cieszył się wielkiemi wpływami, trwały z malemi przerwami od r. 794 do r. 1156. Przykładem metod, jakiemi ród ten posługiwał się dla osiągnięcia swoich celów, są rządy Fudziwara Josifusa (Yoshifusa), ilustrujące jednocześnie tę olbrzymią rolę, jaką na dworach dalekowschodnich odgrywała rodzina matki panującego władcy. Josifusa (ur. 804, zm. 872), wydawszy dwie swoje siostry za cesarza Nimmio, doprowadza w r. 842 do wygnania prawowitego następcy i do wyznaczenia na jego miejsce swego siostrzeńca, który w r. 851 wstąpił na tron jako cesarz Mantoku (jest to tytuł pośmiertny). Aby jeszcze bardziej wzmocnić swoją pozycję, Josifusa wydał swoją córkę za Mantoku, stając się w ten sposób wujem i teściem cesarza oraz bratem żyjącej jeszcze wdowy po Nimmio. Odtąd przez kilka wieków żonami cesarzy są tylko kobiety z rodu Fudziwara i faktyczna władza leży zawsze w rękach wujów czy teściów cesarskich, którzy otrzymują oficjalny tytuł regentów. Regenci niesyci władzy osadzają na tronie kilkuletnich chłopców, którzy bądź to umierają młodo, bądź też przy pierwszych przebłyskach samodzielności są zmuszani do abdykacji i cofnięcia się w zacisze klasztorne, a ich miejsce zajmują znowu dzieci-marjonetki w rękach rodu Fudziwara. Fudziwara popełniają jednak zasadniczy błąd, który ostatecznie staje się przyczyną ich upadku. Rozmiłowani w przepychu stolicy, uganiający się za rozkoszami doczesnego życia, opanowują oni tylko stanowiska cywilne, pozostawiając innym sprawy wojskowe. Na północy, gdzie ciągle jeszcze trwała walka z Aj nami i gdzie najsłabiej dawały się odczuwać wpływy biurokratycznej administracji Fudziwara, zaczyna dochodzić do głosu arystokracja wojskowa, która odtąd coraz większą rolę odgrywać będzie w życiu J. Jednocześnie klasztory, które w epoce Nara były tylko silne ekonomicznie, stają się potężnym czynnikiem militarnym. Ufortyfikowane, utrzymują tysiączne rzesze mni-chów-żołnierzy, gotowych w każdej chwili wziąć udział w walce o władzę. Na klasztorach właśnie oparli się na przełomie XI i XII w. dwaj władcy, którzy chcieli zrzucić kuratelę Fudziwara i restaurować autorytet cesarski. Sposób, w jaki dokonali tego, jest niezmiernie charakterystyczny dla orjental-nych metod rządzenia. W r. 1086 cesarz Sirakawa (Shirakawa) abdykuje i wstępuje do klasztoru, gdzie miast odsunąć się od spraw politycznych, otacza się własnym dworem i zaczyna sprawować osobiście rządy z pominięciem zarówno panującego cesarza jak i regentów Fudziwara. Środki pieniężne zdobywa sobie, sprzedając tytuły zarządców prowincji. Początkowo tytuł taki był wydawany na 4, potem na 6 lat, poczem stawał się dożywotnim i dziedzicznym. W ten sposób powstała arystokracja feudalna, przeciwstawiająca się arystokracji dworskiej i przygotowująca grunt pod rządy klasy rycerskiej. Po śmierci Sirakawa w r. 1128 faktyczne rządy przechodzą w ręce jego wnuka, byłego cesarza Tobą, który od kilku lat również przebywał w klasztorze. Sirakawa i Tobą, excesarze-mnisi, mogli wtedy dopiero zabłysnąć swym talentem politycznym, kiedy przestali panować, zrzekając się tronu na rzecz swych następców. Okres rządów rodu Fudziwara upamiętnił się w historji wspaniałym rozkwitem literatury i sztuki. Fakt, że dwa najwybitniejsze utwory literackie tego okresu są dziełem kobiet, jest jakgdyby symbolem kobiecego charakteru całej ówczesnej cywilizacji japońskiej, która wkrótce już miała ustąpić miejsca nowym, bardziej brutalnym formom. Z wypieszczonych rąk regentów Fudziwara władza wymykała się, przechodząc powoli w silne dłonie nieokrzesanego rycerstwa, które pogardzało zniewieściałą atmosferą Kioto.