Magazyn61801

14

KAMIENIOŁOMY — KAMIEŃSKI HENRYK

Kamieński Henryk.

Kamieński hib Kamiński, urodził się w 1812 r. Był synem napoi eończyka, poległego jako generał Wojsk Polskich pod Ostrołęką. Brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1831 r. Następnie wycofuje się na wieś do swego majątku Ruda w Chełmskiem. Należał do tajnego Związku Narodu Polskiego. Od r. 1843 przebywa w Poznańskiem. W 1845 r. powraca do Kongresówki. Zaaresztowany pod zarzutem wystąpień antyrosyjskich, po rocznym pobycie w więzieniu zesłany pod nadzór policyjny do Wiatki, gdzie pozostawał przez trzy lata. Po powrocie do kraju osiadł w swoim majątku Ruda. Od 1852 r. przebywał w Szwajcarji. Zmarł w Algerze 9 stycznia 1865 r.

Działalność publicystyczną zaczął w 1842 roku, zamieszczając anonimowo w Bibljo-tece Warszawskiej artykuł w sprawie włościańskiej. W tej samej sprawie pisał następnie do „Przeglądu Naukowego". Swoje poglądy filozoficzne i ekonomiczne rozwinął w dwutomowej „Filozofji ekonomji ma-terjalnej ludzkiego społeczeństwa", wydanej w Poznaniu anonimowo w latach 1843/5. Zagadnienia polityczne i sprawę polską porusza w wydanej w 1844 r. w Brukseli pod pseudonimem Filareta Prawdowskiego pracy p. t. „O prawdach żywotnych narodu polskiego". Popularnym wykładem tegoż dzieła jest wydany w 1845 r. w Paryżu „Katechizm demokratyczny, czyli opowiadanie słowa ludowego przez Filareta Prawdowskiego". Tych samych zagadnień dotyczą prace: „Rosja i Europa, Polska" (Paryż 1857), wydanie francuskie streszczone p. t. „La Russie et l’avenir“ (Paryż 1858), oraz „Wojna ludowa", napisana w r. 1863, ale wydana drukiem po śmierci K. w 1866 r. Prócz tego w latach 1860/61 wydawał pismo p. t. „Prawda", poświęcone sprawie polskiej. Wszystkie te prace wydane są pod kryptonimem XYZ.

Literatura: Borousaki L. i Lencxeicaki- Samo tyją S.: Wyniki badań Laboratoryjnych materjalów kamiennych, używanych do budowy i utrzymania dróg w Polsce. Warsmwa 1929—1933. — Ceeiotcski A. I Kobyliński A. J.: Zagadnienie kamieniołomów (referat na pierwszy Polski Kongres Inżynierów we Lwowie 1937) Skróty referatów. Warszawa 1937. — Neotorotcicz M. H'.: Malerjaly do budowy i utrzymania dróg ui Polsce. Warszawa. - Rosenbuach ff., — Onann A.:    (przekład

Morozcwicza J.): Zasady nauki o skałach. Warszawa 1937.

Stanisław Srokowski.

Dziełem, w którem K. wyłożył swoje poglądy ekonomiczne i społeczne jest „Filo-zofja ekonomji materjalnej". Filozofja ekonomji to podług K. teorja nauki społecznej, czyli nauki o społeczeństwie we wszystkicli jego przejawach. Jako teorja musi to być nauka abstrakcyjna „w zupełnem oderwaniu od form przemijających", t. j. rzeczywistości. Społeczeństwo jest „wynikłością" ludzkiego bytu. Byt jest absolutem, t. j. niepoznawalną prawdą. Poznać ją można tylko przez ujęcie praw rozwoju społeczeństwa. Człowiek i społeczeństwo tworzą jedność. Niema człowieka poza społeczeństwem i społeczeństwa poza człowiekiem. Byt przeciwstawia K. materji, a na opanowaniu materji przez ducha polega „ekonomja ma-terjalna". Opanowanie materji przez byt wyraża się we własności. Na formie zaś własności opiera się podział dochodu. To też własność jest nie stosunkiem człowieka do rzeczy, ale człowieka do człowieka. „Stosunki między ludźmi są tern", pisze K., „czem je uczyni dany moment (t. j- faza) własności". Poddaje też analizie rozwój własności i z niego wyprowadza podział pracy i wymianę oraz ich formy- Siłą, która powoduje rozwój, jest twórczość. W dziedzinie gospodarczej jest nią praca. Twórczość powstaje z jedności, t- j- zrzeszania się ludzi. Postęp w społeczeństwie wyraża się w coraz większej jedności, to znaczy przez łączenie się coraz większej ilości ludzi i przez coraz doskonalsze stosunki między nimi, co znajduje swój wyraz w harmonijnej współpracy. Przez harmonijną współpracę dochodzimy do coraz doskonalszego opanowania materji. Postęp w opanowaniu materji —- to rozprzestrzenianie się własności, to zrównanie między ludźmi, to zastąpienie gwałtu i przemocy jednych ludzi nad drugimi przez harmonijną współpracę. A więc i w dziedzinie agrarnej, szczególnie ważnej dla stosunków polskich, postęp polegać ma na uwłaszczeniu chłopów i zastąpieniu pańszczyzny, będącej wyrazem przemocy i gwałtu, przez wolną umowę między chłopem i panem- Rozpatruje również K. wszystkie wady ustroju gospodarczego, a więc nierówny podział bogactw (nędza), bezrobocie, wyzysk człowieka przez człowieka w systemie najemnictwa, wynikający z monopolu posiadania przez nieliczne jednostki narzędzi produkcji i ziemi. Wskazuje dalej drogi postępu ludzkości, które doprowadzą do lepszego układu sto-