Magazyn63101

827

ŁUBIEŃSKI HR. ROGER — ŁUŻYCZANIE

Łubieński hr. Roger.

Ł., działacz społeczny, urodził się dnia 9. VIII. 1849 r. w Sokulu w woj. warszaw-skiem. Nauki średnie pobierał Ł. w Anglji, następnie odbył wyższe studja teologiczne w Rzymie, poczem przez dłuższy czas przebywał w Ameryce Północnej. Po powrocie do kraju zamieszkał w dobrach swych Babice w powiecie rzeszowskim i rozwin4ł ożywioną działalność społeczną. Był założycielem i długoletnim prezesem Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego, a w latach 1881 i 1887 był wybierany z okręgu rzeszowskiego jako poseł do sejmu krajowego galicyjskiego.

Czas jakiś mieszkał na Ukrainie w majątku Wielkie Prucki, a następnie przeniósł się, jeszcze przed wojną, do Warszawy, gdzie wziął czynny udział w pracy społecznej. Wielkie zasługi położył dla ruchu katolickiego, jako wydawca pisma „Wiara" i założyciel Sodalicji Marjańskiej panów na terenie b. Kongresówki; wspomagał również czynnie i popierał ruch katolicki wśród młodzieży, grupującej się dokoła stowarzyszenia „Odrodzenie" i miesięcznika „Prąd". Był jednym z założycieli, a następnie wiceprezesem Towarzystwa Miłośników Historji.

Był pierwszym prezesem Zarządu Instytutu Społecznego od chwili jego powstania t. j. od r. 1916 do dnia swego zgonu t. j. do dnia 13. IX. 1930 r.

Ł. ogłosił drukiem między innemi: Nieurodzaj i głód w Galicji. Kraków 1880. — Przesilenie. Rzeszów 1885. — Generał Tomasz Pomian Hrabia Łubieński. Warszawa 1889.

Łuszczewski Wacław Józef.

Ł., ekonomista i ubezpieczeniowiec polski, urodził się 10. III. 1806 r. w Strudze pow. Sochaczewskiego. Studjował na Uniwersytecie Warszawskim na wydziale prawa i administracji (1822—1826). Urzędnik w Kom. Rząd. Spraw Wewnętrznych. W roku 1840 przechodzi na służbę Dyrekcji Towarzystwa Ogniowego. Od r. 1857 dyrektor Wydziału Przemysłu w Kom. Rząd. Spraw Wewnętrznych. Zwolniony bez podania powodów w r. 1863 1 zesłany „do dalszych okolic Cesarstwa", gdzie przebywał do roku 1865. Zmarł 6. VI. 1867 r. Był członkiem redakcji Bibljoteki Warszawskiej, gdzie pisywał na tematy ekonomiczne. Artykuły umieszczał bezimiennie, stąd działalność jego pozostała nieznana. Pozostawił liczne prace rękopiśmienne w sprawach kredytowych, kas oszczędności, celnych, a zwłaszcza ubezpieczeniowych. Jest pierwszym polskim teoretykiem ubezpieczeniowym. Jako ekonomista pozostawał pod wpływem nauki francuskiej i był zwolennikiem ekonomji liberalnej. Prace ubezpieczeniowe przedrukował K. Krzeczkowski w wyd. „Pisma z teorji ubezpieczeń" (Warszawa 1934) oraz w tomie II „Rozwoju Ubezpieczeń publicznych w Polsce" (Warszawa 1935).

Literatur!: EmeehwiM K.; Witff, do „Pism" Łtuiow-•kiego. Wantowa 1934.

A. Grodek.

Łużyczanie.

Ł. stanowią pozostałość dawnych Słowian Połabskich, którzy niegdyś zamieszkiwali zwarcie współczesne terytorjum niemieckie między Łabą, Salą, Odrą i Bobra-wą. Sami zwą siebie Serbami lub Sorba-mi; Niemcy nazywają ich Wendami lub Windami.

Współczesne etnograficzne terytorjum łużyckie zajmuje obszar, liczący zaledwie około 2 500 km³ powierzchni — położony w dorzeczu górnej Sprewy — na pograniczu Saksonji (Łużyce Górne) i Brandenbur-gji (Łużyce Dolne oraz płn. część Górnych).

Liczbę Ł. źródła niemieckie podają na około 70 000. Ilość ta wszakże, wyłączająca Ł. dwujęzycznych, zaliczanych przy spisach do narodowości niemieckiej — jest niewątpliwie za niska i według źródeł łużyckich winna być podwyższona co najmniej do 150 000 osób.

Dolnołużyczanie oraz część Górnoluży-czan wyznaje religję ewangelicką, za-> część Górnołużyczan, zamieszkujących południowo-zachodnią część terytorjum łużyckiego — najskuteczniej opierająca się wynarodowieniu — jest wyznania katolickiego.

Ł. żyją głównie z roli oraz z przemysłu domowego, głównie tkackiego.

Język łużycki, z języków słowiańskich najbliższy polskiemu, rozpada się na dwa zasadnicze narzecza: górno- i dolno-łużyc-kie. Granica między niemi biegnie zgodnie z dawną granicą polityczną, dzielącą Łużyce Dolne od Górnych.