Magazyn62601

22

KANAŁY

łem istnieje w Anglji 131 kanałów i rzek skanalizowanych (posiadających śluzy) o długości 6 610 km. Łączą one zachodnie wybrzeże ze wschodniem oraz z wnętrzem kraju. Na północy kanał Kaledoński łączy Firth of Lorne z Moray Firth; ważniejszy przekop łączy Firth of Clyde z Firth of Forth. Kanał Liverpool—Hull jest połączony ze wszystkiemi ośrodkami przemy-słowemi Anglji. Na południu zatoka Bri-stolska komunikuje z Tamizą. Kanały angielskie nie odpowiadają jednak dzisiejszym wymogom, gdyż wymiary śluz są zbyt małe i nieuzgodnione. Koszta przeładunku towaru i powolny przewóz oraz niewielkie odległości powodują, że z powodzeniem konkuruje z niemi automobilizm.

b) Francja. Myśl przeprowadzenia systematycznych robót i ulepszenia dróg rzecznych dojrzała we Francji w XIX stuleciu. Już w XIII w. budowano we Francji prymitywne sztuczne drogi wodne o lokal-nem znaczeniu. Brak jednak połączeń wododziałowych dawał się odczuwać szczególnie w czasie działań wojennych i ostrych głodów. W XVI w. wybudowano kilka skromnych dróg wodnych, ale już z zastosowaniem śluz komorowych. Pierwszy kanał wododziałowy o znaczeniu państwowem powstał za Henryka IV. Połączono wtedy pośrednio Sekwanę z Loarą. Długość jego wynosiła 59 km. Ostatecznie wykończono go po 38 latach (1642 r.). W 1684 r. ukończono budowę kanału Południowego (Canal du Midi) typu międzymorskiego. Łączy on rzekę Garonnę od Tuluzy z morzem Śródziem-nem. Długość 79 km. W r. 1679 dokonano połączenia dopływu Sekwany z Loarą kanałem Orleańskim (długość 74 km). W r. 17x9 przedłużono kanał Briarski i Orleański i połączono kanałem de Loing (dług. 50 km) bezpośrednio z Sekwaną. Pod koniec XVII w. zbudowano niewielki kanał w okolicach miasta Lille. W XVIII stuleciu zwrócono uwagę na północ kraju oraz konieczność połączenia trzech głównych rzek Francji. Na północy zbudowano wielki kanał St. Quentin (długość 98 km) łączący Sekwanę przez Oisę ze Skaldą. W 1769 r. połączono ten kanał przez Sommę z północ -nem wybrzeżem Francji. Następnie rozpoczęto budowę kanału Centralnego (dł. 130 km) łączącego Loarę z Rodanem przez Saonę, oraz Burgundzkiego (242 km). Łączy on Saonę z dopływem Sekwany. Dalej rozpoczęto budowę kanału Nivernais (174 km) stwarzającego drugie połączenie Loary z Sekwaną przez Yonnę. Jeszcze przed w. rewolucją zapoczątkowano budowę kanału Ren—Rodan, zrealizowaną, za Napoleona I (do Strassburga dł. 326 km). Pod koniec XVII w. było 295 km kanałów państwowych, 383 kanałów prywatnych, w XVIII zaś w. 670 kanałów państwowych, 334 prywatnych. W 1802 r. wprowadzono z powrotem, zniesione w czasie rewolucji, opłaty na rzekach z tem, że mają one pokrywać koszta utrzymania dróg wodnych. Po 1814 r. począł niepokoić Francję szybki postęp uprzemysłowienia Anglji, co łączono z udoskonaleniem wewnętrznej komunikacji dla przewozów ciężkich. Nowy rząd francuski przygotował więc wielki projekt zbudowania 1 356 km dróg wodnych, w tem 2 760 km nowych kanałów za kwotę x miljarda franków.

Kapitały czerpano częściowo drogą pożyczek. Rozpoczęto budowę równoległego kanału do Garonny, następnie kanałów: Ren—Marna (314 km), Aisna—Marna i kanału górnej Sekwany. Po r. 1850 długość kanałów we Francji wynosiła 4 200 km. Od r. 1850—1860 nastąpił zastój w ich budowie. Przyczyn należy się dopatrywać i w konkurencji kolei żelaznych. Po 1860— 1870 r. zostało 128 km kanałów w budowie. Po wojnie skanalizowano Mozelę i połączono z kanałami, łączącemi Marnę z Renem, Mozelę z Saoną. Jest to kanał Wschodni (De 1’ Est), długi na 422 km. Budowa kanałów w Anglji odpowiadała potrzebom silnie rozwiniętego przemysłu. Celem zaś dróg wodnych Francji było uprzemysłowienie kraju. W r. 1879 przyjął parlament plan ministra robót publicznych Freycinet’a, dotyczący reorganizacji dróg wodnych we Francji. Program przewidywał przebudowę 4 000 km rzek, 3 600 km kanałów i budowę 1 400 km nowych dróg wodnych. W 1907 r. otwarto kanał Marna—Saona, w 1906 wykończono kanał Wschodni, zbudowano kanał Havre—Tonquerville (25 km), kanał między Oisą i Aisne (48 km), kanał od Mon-bellard do Saony (82 km) czyli razem 306 km. Po r. 1880 oddano do użytku 664 km kanałów śródlądowych i 24 km morskich. Ozdobą francuskich rzek śluzowych jest Sekwana. Od Rouen do Corbeil jest ona dostępna dla statków o zanurzeniu do 3 m, nośności do 1 100 tonn. Dla połud niowo-wschodniej grupy kanałów ważna jest sztuczna droga wodna, prowadząca