Magazyn62701

323

KONGO BELGIJSKIE — KONGREGACJE KUPIECKIE

słoniową, olej palmowy, orzechy palmowe, bawełnę, rudę cyny, kopal i t. d., przywóz zaś: tkaniny bawełniane, maszyny, oleje mineralne, napoje, środki spożywcze i t. p.

Głównym dostawcą jest Belgja, po której w znacznym odstępie idą: W. Brytanja, Rodezja, St. Zj. Am., Niemcy, Japonja i t. d. Największym odbiorcą jest również Belgja, która na 658 milj. fr. belg. wywozu w roku X933 odebrała towarów za fr. b. 500 milj. Po niej następują: Mozambik portug., Angola portug., St. Zjedn. Am. i Ekwatorjalna Afryka francuska. — Pomimo jednak uprzywilejowanego stanowiska Belgji w K., handel z tym krajem stanowił w 1934 r. zaledwie 3,7% całego handlu zagranicznego Belgji, co świadczy o niskim stanie rozwoju gospodarczego tej wielkiej kolon j i.

Jerzy Loth.

Kongo, rzeka.

K., rzeka, której dorzecze stanowi prawdziwe serce kontynentu Afryki. Nie jest ona najdłuższą z rzek afrykańskich, pomimo to, że długość jej wynosi 4 650 km. Ustępuje pod tym względem Nilowi, przewyższa go jednak obszarem swego dorzecza, które obejmuje 3,7 milj. km². Dzięki swemu położeniu w obszarze klimatu równikowego o wielkiej obfitości opadów i względnie równomiernym ich rozkładzie w ciągu roku, dorzecze K. stanowi jeden z najbogatszych w wodę i najobszerniejszych basenów hydrograficznych na kuli ziemskiej. Powierzchnia jego stawia go na drugiem miejscu po dorzeczu Amazonki. To samo miejsce w klasyfikacji rzek zajmuje K. pod względem masy wód. Ilość wody niesionej przezeń przy ujściu dochodzi do 70—80 000 m³ na sekundę. Szerokość w środkowym biegu wynosi przeciętnie 14 km, jednak na skutek wylewów w okresach wzmożonych opadów, dosięga niejednokrotnie 40 km. Źródła leżą na wysokości 1 55° ^{m w} pobliżu granicy Rodezji. Górny bieg nosi nazwę Lualaba, która przez długi czas płynie ku północy, tworzy szereg katarakt, przepływa przez błotne jezioro Ki-sale, przyjmuje dopływ Lufira a następnie łączy się z rzeką Luapula.

Niesłusznie uważa się Lualabę, za źródłowy. gdyż Luapula jest dłuższa. Wypływa ona z jeziora Bangweolo w Rodezji płn.-wsch., do którego ze wschodu wpada rzeka

Czambezi, którą właściwie należałoby uważać za źródłową dla K. Od miejsca połączenia się z Lualaby z Luapulą rzeka przyjmuje nazwę K. Następnym dopływem jest Lukuga, odprowadzająca do K. wody z jezior Kiwu i Tanganjika. Na szerokości równika napotyka K. na zapory skaliste i tworzy 7 groźnych katarakt, zwanych wodospadami Stanley’a. Poniżej Stanleyville jest to rzeka potężna, majestatycznie i spokojnie płynąca najpierw w kierunku półn.-zachodnim, następnie zachodnim, a wreszcie połd.-zachodnim, zakreślając wielkie półkole. Na uwagę zasługują następujące dopływy: prawe — Aruwimi, z górnym dopływem Ituri, Ubangi, powstały z połączenia rzek Uelle i Mbomu, Sanga i Likuala. Lewobrzeżne dopływy odgrywają rolę poważniejszą w drugiej połowie biegu K.; wypełniają one wachlarzowato wielki krąg K. Są to: Łomami, Lopori, Ruki-Busiwa, Kassai z Lulua, Sankuru, Lukenje, Kuango i wiele innych, drobniejszych.

Pod Leopoldville K. tworzy jezioro zwane Stanley Pool, obszaru 450 km², następnie zaś wstępuje w przełom, w którym obniża swój poziom, tworząc 32 wodospady, zwane wodospadami Livingstone’a. Przy ujściu rzeka K. jest tak głęboka, że aż do portu Matadi staje się dostępna dla statków morskich. Koryto jest tu około 13 km szerokie i głębokość jego dochodzi do 300 m. Ujście zostało odkryte przez Portugalczyków w r. 1484 i nazwane O Zaire.

Jerzy Loth.

Kongregacje kupieckie.

1. Określenie. 2. Rozwój historyczny. 3. Polska przedrozbiorowa. 4 Organizacje kupieckie w Pof sce Odrodzonej.

1. Określenie. Stowarzyszenia kupców o charakterze zawodowym, samopomoce wym, obyczajowym, politycznym, towarzyskim i rozrywkowym. W wiekach średnich kongregacje kupieckie, konfraternie, bractwa kupieckie, cechy kupieckie, gildje — wolne związki równouprawnionych członków dla popierania i obrony wspólnych interesów. (Gildje w b. zaborze rosyjskim oznaczały kategorje kupców dla celów podatkowych).

W czasach obecnych — zgromadzenia kupców, stowarzyszenia kupców, związki kupców — zrzeszenia o charakterze zawo-dowo-społecznym, niekiedy politycznym.