Magazyn63001

326

KONGREGACJE KUPIECKIE

rozszerza się w Polsce, skutecznie konkurując z handlem chrześcijańskim.

Od roku 1768 daje się odczuwać w prawodawstwie polskiem zwrot w kierunku złagodzenia wyłączności handlu. Odtąd znaczenie korporacyj kupieckich typu średniowiecznego stale się zmniejsza. Jednakże niektóre z nich, jak np. Bractwo Kupieckie w Poznaniu, przestają istnieć dopiero pod koniec XIX wieku.

4. Organizacje kupieckie w Polsce Odrodzonej. Najistotniejszem kryterjum przy tworzeniu się w Polsce organizacyj kupieckich, w przeciwstawieniu do organizacyj przemysłu, gdzie dominuje wspólnota branżowa, jest wspólnota narodowościowo-wy-znaniowa. Stąd istnieją i działają dziś w Polsce 4 grupy narodowościowe organizacyj kupieckich, a mianowicie: zrzeszenia polskie, w większości zorganizowane w Naczelnej Radzie Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego, zrzeszenia żydowskie (Rada Naczelna Kupiectwa Żydowskiego w Polsce), związki kupiectwa niemieckiego oraz kupiectwa ukraińskiego, zorganizowane w So-juzie Kupców Ukraińskich we Lwowie.

Na terenie b. zaboru rosyjskiego działa Stowarzyszenie Kupców Polskich (1906 r.), którego początków szukać należy w patrjo-tycznych poczynaniach warszawskiego kupiectwa. Stowarzyszenie posiada dziś 152 oddziały we wszystkich prawie miastach i miasteczkach województw centralnych i wschodnich. Obok Stowarzyszenia Kupców Polskich na terenie byłej Kongresówki, istnieje również od 1926 r. Centralny Związek Detalicznego Kupiectwa Chrześcijańskiego, posiadający około 40 oddziałów, i jednoczący drobne kupiectwo, przeważnie branży spożywczej. Na tym samym terenie działa (powstały w 1905 roku) Związek Kupców, Centrala w Warszawie, posiadający około 300 oddziałów i zrzeszający kupców żydowskich. Poza wymienionemi, istnieje na terenie Warszawy Zgromadzenie Kupców m. st. Warszawy, przekształcone w 1930 roku z Urzędu Starszych Zgromadzenia Kupców m. st. Warszawy, powstałego w 1817 roku z Kontraterni Kupieckiej (¹5²5 r. patrz wyżej).

W Małopolsce Zachodniej, w Krakowie, rozwija działalność Krakowska Kongregacja Kupiecka, najstarsza na ziemiach polskich organizacja kupiectwa, powstała w 1410 roku, a w Małopolsce Wschodniej Kongregacja Kupiecka we Lwowie, powstała w 1910 roku ze Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Kupców i Młodzieży Handlowej (pocz. 1073 roku). Organizacje te posiadają odpowiedniki w postaci żydowskich: Związek Stowarzyszeń Kupieckich Małopolski Zachodniej (Kraków) i Związek Stowarzyszeń Kupieckich Małopolski Wschodniej (Lwów).

W Katowicach działa Polski Związek Stowarzyszeń Kupieckich woj. Śląskiego, w Poznaniu — Wielkopolski Związek Chrześcijańskich Zrzeszeń Kupieckich, w Grudziądzu — Związek Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, w Łodzi — Stowarzyszenie Polskich Kupców i Przemysłowców Chrześcijan, oraz w Wilnie — Stowarzyszenie Kupców i Przemysłowców Chrześcijan.

Oprócz terytorjalnych organizacyj kupców polskich, będących ośrodkami spraw, dotyczących polskiego handlu w poszczególnych miejscowościach i dzielnicach istnieją branżowe organizacje kupieckie re-gjonalne i ogólnopolskie. Organizacje te posiadają przeważnie własną osobowość prawną i łączą kupiectwo jednej branży, reprezentując jej interesy i dbając o jej rozwój. Zakres działania tych organizacyj obejmuje sprawy ściśle zawodowe, związane z daną branżą, a więc sprawy cennikowe, normowanie stosunków z przemysłem, walkę z nielojalną konkurencją i t. p.

Działalność wszystkich tych organizacyj opiera się bądź na prawie o stowarzyszeniach, bądź na prawie przemysłowem.

Dla skoordynowania działalności organizacyj kupiectwa chrześcijańskiego, powołana została w 1925 r. do życia organizacja porozumiewawcza — Naczelna Rada Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego, w skład której weszły wymienione wyżej stowarzyszenia i związki kupiectwa chrześcijańskiego. Jest to najwyższa reprezentacja kupiectwa polskiego, mająca na celu obronę jego interesów oraz współdziałanie w rozwoju handlu.

Najwyższą władzą Naczelnej Rady jest Zjazd Delegatów organizacyj wchodzących w skład Rady. Poszczególne organizacje rozporządzają ilością mandatów w Radzie, stosownie do siły gospodarczej, jaką reprezentuje handel w poszczególnych dzielnicach Państwa.

Brak jednolitości struktury organizacyjnej kupiectwa chrześcijańskiego i różnorodność ich form, powoduje ujemne skutki w wielu dziedzinach pracy. Dla zapobieżenia temu, Naczelna Rada opraco-