Magazyn68601

382

KOREA

nawiść Japończyków. Zmongolizowani przez narzucane sobie małżeństwa potomkowie dynastji Wang, zostali pozbawieni tronu wkrótce potem, gdy przestał ich chronić cień potęgi dynastji mongolskiej wypędzonej z Chin w r. 1368. Nowa dynastja Ji (jap. Ri) rządziła półwyspem od roku 1393 do upadku niezależnego państwa koreańskiego w r. 1910. Jej założyciel, chcąc trzymać w szachu cały kraj, wybudował nową stolicę (Seul) w żyznej dolinie rzeki Kan i zreorganizował machinę pań stwową, nadając jej charakter centralistyczny. Podobnie jak później w Japonji Oda Nobunaga, Tojotomi Hidejosi i Tokugawa Iejasu, tak ów władca koreański i jego bezpośredni następcy wypowiedzieli walkę możnowładztwu i zdradzającym separatystyczne tendencje klasztorom buddyjskim. Następuje odrodzenie konfucjanizmu podniesionego do godności doktryny państwowej i K. tak nasiąka wpływami kultury chińskiej, że zależność lenna w stosunku do Chin nie spotyka już nigdy więcej na sprzeciw. Należy zresztą podkreślić, że Chiny zwłaszcza za dynastji Ming (1368—1644) zadawalały się formalnym tylko hołdem nie mieszając się zupełnie do wewnętrznych spraw K. Jedynie na usilne prośby dworu koreańskiego cesarz chiński wysłał w roku 1592 korpus pomocniczy do walki z inwazją japońską. Inwazja ta, zakończona zresztą niepowodzeniem, jest niezmiernie charakterystyczna dla stosunków chińsko-koreań-sko-japońskich. Tojotomi Hidejosi był pierwszym japońskim mężem stanu, który stwierdził konieczność podboju Chin poprzedzonego stworzeniem w Korei bazy operacyjnej. W roku 1590 żąda on od króla koreańskiego swobodnego przemarszu wojsk, a kiedy propozycja ta w imię odwiecznej przyjaźni z Chinami spotyka się z pełną godności odmową, wysyła w r. 1592 potężną ekspedycję, która bez trudu zajmuje cały półwysep. Zwycięscy na lądzie Japończycy, ponoszą szereg klęsk na morzu. Flota bowiem koreańska rozporządzając praw-dziwemi okrętami bojowemi przecina komunikację z archipelagiem. Wkrótce potem japoński korpus ekspedycyjny atakowany 1 na lądzie przez nadciągające posiłki chińskie zaczyna cierpieć niedostatek, a wreszcie śmierć Hidejosi w r. 1598 powoduje zaniechanie walk i rezygnację Japonji na 300 bezmala lat z wszelkich planów ekspansji kontynentalnej. Odtąd aż do drugiej połowy

XVIII w. stosunki K. z Japonją ograniczać się będą do handlu koncentrującego się w Fuzanie i misji wysyłanych na dwór Sio-guna. Rzecz charakterystyczna, że od roku 1790 misje te docierały tylko do wyspy Tsu-sima, na której wysłańcy Sioguna odbierali podarki króla koreańskiego.

2. Korea jako teren rywalizacji Japonji, Chin i ltosji. Po rewolucji Meidzi w r. 1868 K. zaczęło jednocześnie zagrażać niebezpieczeństwo z dwu stron. Od północy naciskała na granice K, Rosja będąca w pełni rozmachu kolonizacyjnego i umacniająca się nad Pacyfikiem, od morza zaś zagrażała Ja-ponja, w której natychmiast po zerwaniu z polityką izolacji odżywać zaczyna dawna idea Hidejosiego — oparcie imperjum o kontynent. Od r. 1876 Japonja zdobywa coraz to większe przywileje w K. podkreślając za każdym razem jej suwerenność t. j. negując jej zależność lenną od Chin. Chiny ze swej strony zaniepokojone ekspansją Japonji zaczynają przeciwstawiać się jej w K. gdzie powstają dwie partje fi-lochińska — konserwatywna i postępowa — filojapońska. Rywalizacja chińsko-japońska w K. łagodzona jedynie chwilami wspólną obawą przed interwencją Rosji wywołuje szereg krwawych konfliktów, które zczasem nabierają coraz ostrzejszego charakteru, doprowadzając wreszcie w r. 1895 do wojny Chin z Japonją. Dla K. przegrana Chin stała się zapowiedzią nowych żądań Japonji wywołanych częściowo obawą zajęcia półwyspu przez Rosjan, którzy usadowili się od r. 1898 w Porcie Artura, stanowiącym kluczową pozycję w tej części Azji.

Następuje kilka lat podjazdowej walki rosyjsko-japońskiej, przyczerr każda ze stron stara się zapewnić sobie jaknajwięk-sze korzyści bądź to siłą, bądź też drogą intryg na dworze koreańskim. Zabezpieczywszy sobie w^r r. 1902 tyły przymierzem z Anglją, Japonja zdecydowanie prze do wojny z Rosją, którą wygrywa szeregiem wspaniałych zwycięstw na lądzie i morzu.

Zawarty w Portsmouth dn. 5. IX. 1905 roku traktat rosyjsko-japoński oddawał K., zachowując wprawdzie jeszcze pozory niezależności, w niepodzielne władanie Ja-oonji. Fikcja „niezależnego państwa koreańskiego" trwa jeszcze do dnia 10. VIII. 1910 r. kiedy to król koreański musiał „poprosić" Japonję o aneksję swego państwa. Nieszczęściem K. w okresie jej niepodległego bytu były nieustanne zamieszki we-