Magazyn69101

687

LUDNOŚĆ

Jedną z największych trudności statystyki językowej jest wreszcie okoliczność, że ze względu na ścisłe powiązanie języka z narodowością, zagadnienie języka bardzo często nabiera zabarwienia politycznego i różne wpływy zewnętrzne powodują świadome, lub nawet nieświadome podawanie fałszywych informacyj przez osoby spisywane, jak również tendencyjne zabarwianie wyników podczas opracowania.

Z tych wszystkich względów, dane statystyczne, dotyczące języka ludności, wymagają zawsze znacznego krytycyzmu i ostrożności w korzystaniu z nich.

Język ludności nie jest uwzględniany przez spisy wielu krajów (Francja, Holan-dja, Włochy w latach ostatnich), albo też uwzględniany jest tylko dla pewnych części krajów (Anglja, Niemcy w 1933 r.), lub tylko dla określonych kategoryj ludności (Stany Zjednoczone).

Oczywiście, struktura językowa ludności świata, jako całości, lub chociażby poszczególnych kontynentów, może być w większym jeszcze stopniu, niż struktura wyznaniowa, otrzymana tylko przy pomocy szacunków o bardzo różnej dokładności. Jako przykład takiego szacunku przytaczamy obliczenia Te-sniere’a, dotyczące w przybliżeniu końca 1926 roku:

TABL. 82. NAJLICZNIEJSZE JĘZYKI ŚWIATA I EUROPY, (w miljonach)

Ś w i a	t	|	Europa
	Liczby			Liczby
Języki	bez-	Odsetki 1	Języki	bez-	Odsetki
	względne			względne
Ogółem.......	1 800	100,0	Ogółem.......	490	100,0
w tem:			w tem:
Chiński........	400	22,2	Niemiecki.......	81	16,5
Angielski.......	170	9.5	Rosyjski.......	70	*4.3
Hindustani......	97	5.4	Angielski.......	47	9,6
w tem: Hindi zachodni	38	2,1	Włoski........	4i	8.4
Bihari ....	34	1.9	Francuski ........	4°	8.2
Hindi wschodni	25	*.4	Ukraiński.......	34	6.9
Rosyjski.......	80	4.5	Polski........	23	4.7
Niemiecki ......	80*	4.5	Hiszpański......	l6	3.3
Hiszpański......	85	3.6	Rumuński......	14	2.8
Japoński ......	55	3.1	Holenderski i flamandzki	12	2.5
Bengalski.......	50	2,8	Węgierski.......	IO	2,0
Francuski .......	45	2.5	Serbski i chorwacki . .	9.3	*.9
Włoski........	41	2,3	Portugalski......	8,1	*.7
Języki turko-tatarskie .	39	2,2	Żydowski.......	7.5	i.5
Arabski.......	->7	2,1	Czeski........	7.3	i.5
Portugalski......	36	2,0	Grecki........	6,9	*.4
Ukraiński.......	34	1.9	Białoruski......	6,6	i.3
Telugu........	24	1.3	Szwedzki.......	6.4	1.3
Polski........	23*	1.3	Kataloński......	5.1	1,0

* Dane niepełne, p. niżej.

Liczby, dotyczące Europy, można uważać za dostatecznie dokładne; dane, dotyczące ludności świata, jako całości, nasuwają natomiast szereg zastrzeżeń. Połączenie wszystkich narzeczy chińskich w jedną grupę, podczas gdy np. języki indyjskie, należące do rodziny indoeuropejskiej, są dość szczegółowo rozbite, jest naturalnie usprawiedliwione jedynie przez lepszy stopień zbadania tych ostatnich. Z pośród ważniejszych języków europejskich hiszpański, portugalski, być może również i angielski są w pierwszej części tablicy oszacowane zbyt wysoko, natomiast niemiecki, rosyjski, włoski, polski — zbyt nisko. Zwraca np. uwagę fakt, że język niemiecki w tablicy, dotyczącej świata jako całości, jest mniej liczny niż w tablicy dotyczącej Europy. Pierwsze trzy języki są bowiem językami urzędowemi szeregu krajów pozaeuropejskich (Ameryka i Australja); dane, dotyczące liczby osób, mówiących innemi językami w tych krajach, albo nie istnieją wogóle, albo obejmują tylko część ludności: np. w Stanach Zjednoczonych dane, dotyczące języka ojczystego, istnieją tylko dla pierwszego pokolenia imim grantów (osoby urodzone poza granicami Stanów). Liczba osób o języku ojczystym