Magazyn6R101

503

POLSKA

binetowi Walerego Sławka, który pozostawał u steru w chwili zgonu marszałka Pił sudskiego.

15. Zmiana konstytucji. Sejm obrany w 1928 miał sobie przyznane pewne uprawnienia, do tyczące zmiany konstytucji, zmiana bowiem mogła być powzięta większością nie ^a/», lecz mniejszą — ^s/» głosów przy obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów. Sejm uchwałą 22. I. 1929 postanowił na wniosek posła Walerego Sławka przystąpić do rewizji konstytucji. Wniesione zostały projekty Bezpartyjnego Bloku, stronnictw centrowych (Chrześcijańska Demokracja, Piast i Narodowa Part ja Robotnicza), Klubu Narodowego oraz stronnictw lewicowych. Z tych trzy pierwsze stały na stanowisku konieczności wzmocnienia władzy Prezydenta Rzeczypospolitej, projekt zaś stronnictw lewicowych szedł w kierunku przywrócenia rządów parlamentarnych w ich postaci z przed przewrotu majowego oraz do zrealizowania postulatów politycznych i społecznych lewicy, nie uwzględnionych w konstytucji marcowej. Dyskusja, jaka toczyła się na plenum sejmu i w jego komisji konstytucyjnej wykazała, że Bezpartyjny Blok dąży do istotnego wysunięcia stanowiska Prezydenta Rzeczypospolitej ponad wszystkie władze państwowa i utworzenia z niego czynnika nadrzędnego. Klub Narodowy oraz ugrupowania centrowe dążyły wprawdzie również do wzmocnienia władzy prezydenta i rządu i usunięcia przerostu parlamentaryzmu, ale stały na stanowisku równowagi władz. Natomiast stronnictwa lewicowe w dalszym ciągu uznawały przedma-jowy system parlamentarny za ustrój najlepszy. Ponieważ żadne z ugrupowań nie miało przeważającej siły, sprawa nie wyszła poza stadjum dyskusji, a wznowiona została dopiero w czwartym sejmie, gdy Bezpartyjny Blok wniósł 6. II. 1931 swój poprzedni projekt w nieco innej redakcji. Prace nad zmianą konstytucji szły dość powoli, a punkt zwrotny w ich postępie stanowi mowa, którą prezes Bezpartyjnego Bloku Walery Sławek wygłosił na zjeździe legjonistów 6. VIII. 1933- W mowie tej prezes Bloku porzucił konstytucję marcową jako podstawę reformy, a przedstawił koncepcję, zawierającą nowe założenia ideologiczne przyszłej konstytucji. Jesienią 1933 generalny referent poseł Stanisław Car opracował zasady nowej konstytucji, ujęte w 63 tezach.

20. XII. 1933 tezy posła Cara zostały zgłoszone w komisji konstytucyjnej sejmu, która 18. I. 1934 uchwaliła przyjąć je za podstawę dalszej pracy. 26. I. poseł Car złożył sprawozdanie z dotychczasowych prac komisji na plenum sejmu. W wyniku dyskusji poseł Car postawił wniosek, „ażeby tezy, które dziś przedłożyliśmy, a które były przez trzy lata dyskutowane w naszej komisji, uznać za projekt konstytucji". Przeciwko wnioskowi temu zaprotestował poseł Stanisław Stroński, oświadczając: „wniosek, który przed chwilą został postawiony, jest całkowicie niezgodny z konstytucją i z regulaminem. Jako ustawa musi być załatwiony według art. 3 konstytucji t. zn. musi przejść przez trzy czytania, oprócz tego jako ustawa w sprawie zmiany konstytucji musi być załatwiony tak jak przewiduje art. 125 konstytucji. Wobec tego ten wniosek jest regulaminowo całkowicie niedopuszczalny". Pomimo tego protestu wniosek posła Cara został uchwalony i jego tezy konstytucyjne, uznane za projekt konstytucji, zostały w nieobecności przedstawicieli stronnictw opozycyjnych uchwalone przez sejm w drugiem i trzeciem czytaniu. Nad projektem nowej konstytucji obradował senat jesienią 1934. Referentem był Wojciech hr. Rostworowski. 16. I. 1935 senat uchwalił projekt konstytucji, dokonywując w nim pewnych zmian, które zostały przesłane do sejmu. Dotyczyły one prawa wyborczego do sejmu, organizacji senatu oraz bardziej szczegółowo określały prawa obywatelskie. Wprowadzone przez senat zmiany sejm przyjął 23. III. 1935. Uchwaloną w ten sposób ustawę konstytucyjną Prezydent Rzeczypospolitej podpisał 23. IV. *935-

16. Polityka zagraniczna. Trudne położenie geopolityczne, otwarte granice, konieczność zabezpieczenia się przed dwoma sąsiadami, wschodnim i zachodnim, zmuszają Polskę do wyjątkowej czujności w dziedzinie stosunków międzynarodowych. Zwycięskie zakończenie wojny z Rosją dało Polsce możność rozwinięcia akcji, mającej na celu dyplomatyczne zabezpieczenie się od wschodu i zachodu. Jeszcze przed podpisaniem pokoju ryskiego zawarła Polska traktaty z Francją i z Rumunją. 3. II. 1921 przybył z oficjalną wizytą do Paryża Naczelnik Państwa w towarzystwie ministrów spraw zagranicznych i wojny ks. Sapiehy i generała Sosnkowskiego. W toku rozmów paryskich