FizykaII17201

166

166

Fig. 75.

nie odwrotnie, t. j. nie każdemu innemu podziałowi blachy odpowiada też koniecznie zupełnie inny ton. Zatem nigdy dwa różne tony nie dadzą, tej samej figury dźwięku, chociaż nieraz temu samemu tonowi kilka figur dźwięku, różniących się od siebie, odpowiada. ¹) On przekonał się też, że okrągła tafelka wydaje ton najniższy, gdy figura dźwięku składa się z dwóch średnic przecinających się; tudzież że następstwo tonów n tafli kwadratowej jest inne, niż u tafli okrągłćj. I tu najniższy ton w poprzecz-nem drganiu tafii wtedy powstaje, kiedy figurą dźwięku jest krzyż do boków kwadratu prostopadły; krzyż zaś z przekątni jego utworzony odpowiada kwincie rzeczonego tonu. Nareszcie wspomnieć jeszcze wypada o tonach, wywołanych w prętach wskutek drgań wirowych. Dla tych teorya daje wzór

N=-

— i/J^L

21 ' s ’

a w ogóle dla wszystkich drgań możliwych N — n. A,,

jeśli /V, oznacza drgania najpowolniejsze.

W razie, gdy pręt na obu końcach jest wolny, albo na obu utwierdzony,

H- = 0-63Ź.

W takim samym przypadku mamy zaś dla drgań podłużnych

zatem będzie dla drgań wirowych

A' — 0^-632. ,V',' czyli prawie .V == ³/3 A'.

Doświadczenia Chladniego wykazały, że ton wirowych drgań pręta jest o kwintę niższy od tonu, powstającego w nim wskutek odpowiednich drgań podłużnych. Według niego wynosiły więc drgania wirowe % A drgań podłużnych. Savart zaś znalazł, że

1

Ckladni, Akustik, pag. 117 i ,i., także tom dodatkowy niniejszego dzielą.