page0048

ROZDZIAŁ IV.

Odpowiedź na niektóre zarzuty i streszczenie.

Poprzednie idee przedstawiliśmy, nadając wy-kładości formę, jaka nam się najlepszą wydawała. Po rozważeniu stwierdzamy, że nasz sposób objaśnienia i dowodzenia może być daleko bardziej krytykowany, niż nasz wniosek. A że ważnym jest tu tylko wniosek, nie należy wiązać go trwale z argumentami, którymi go poparliśmy. Argumenty te streszczają się w stwierdzeniu, że między przedmiotami zewnętrznego świata a naszą świadomością jest pośrednik, nasz układ nerwowy. Orzekliśmy nawet, że istnienia tego pośrednika bezpośrednio dowodzi obserwacya, z czego doszliśmy do przekonania, że nie postrzegamy bezpośrednio przedmiotów, lecz owo tertium quid', wrażenie.

Możnaby poczynić nam kilka zarzutów; wyliczmy je:

1) Nie jest nie możliwem do wyobrażenia, by przedmioty świata zewnętrznego nie mogły działać bezpośrednio na naszą świadomość, bez pośred-

http://rcin.org.pl