page0072

62

lizmu różnorodność istniejącą, lub mającą istnieć, między wrażeniem wywołanem w nerwach a odczuciem. »Próżno będziemy —pisze Lotze ^ — prowadzić pobudzanie wzdłuż nerwu, zmieniać tysiąc razy jego formę, przekształcać na ruchy coraz subtelniejsze i delikatniejsze, nigdy nie zdołamy wykazać, by tak wytworzony ruch miał, już z samej istoty swojej, przestać istnieć jako ruch i odżyć w formie wraź en i a«... Widzimy, że Lotze nalega tu na przeciwstawienie między ruchem molekularnym a wrażeniem. Podobnież pisze Ferrier: »Czemu się to dzieje, że zmiany molekularne w komórkach mózgowych schodzą się z przemianami świadomości; czemu naprzykład drganie świetlne padające na siatkówkę wywołują zmianę świadomości, zwaną wrażeniem wzrokowem? Są to zagadnienia, których rozwiązać nie możemy. Możemy określić naturę dokładną zmian molekularnych zachodzących w komórkach mózgowych, gdy doświadcza się wrażenia, ale nie zbliży nas to na cal do wytłómaczenia podstawowej istoty tego, czem jest wrażenie«. Wreszcie Du Bois-Reymond, w słynnym wykładzie swoim w 1880 roku o Siedmiu Zagadkach świata, mówi mniej więcej: »Astro-nomiczna znajomość mózgowia, to znaczy najistotniejsza jaką pragnąć możemy, okazuje nam tam jedynie materyę w ruchu. Żaden układ, żaden ruch cząstek materyalnych nie może służyć

*) Cytata ta jak i dwie następne wyjęta jest z pięknego odczytu Flournoy p. t. Metafizyka i Psychologia.

http://rcin.org.pl