page0091

Owady: Muchówki (Krótkorogie). 61

jajka składa w szpary podłóg, dyli i t. p.; rozwój trwa koło miesiąca. Różne gatunki zwierząt mają właściwe sobie gatunki pcheł. Tak zwana pchła cheopsa

(P. cheopis), pasorzytująca na szczurach, roznosi dżumę.

2 Rząd.

Muchówki cz.

D w uskrzydlę (Diptera).

mara: //—warga dolna, md—szczęka górne, mx- szczęka dolna, Is—warga górna, p — głaszczki wargi dolnej.

Na głowie para rożkow, para wielkich siatkowatych oczu, oraz 3, rzadziej

2 przy oczka. Narządy pyszczkowe (rycina 34) ssącokłują-ce, złożone z nie-stawowatego smoczka z 4 szczecinowa-temi kłujkami wewnątrz.

3 obrączki tułowia zrosłe ze sobą; jedna para skrzydeł słabo żyłkowanych; zamiast drugiej przezmianki— pałeczkowate wyrostki, zgrubiałe na końcu. Na nogach nie które mają przylgi—poduszeczkowate zgrubienia, pozwalające im utrzymywać się na najgładszych powierzchniach, nawet głową na dół.

Przeobrażenia zupełne. Larwy beznożne (czerwie) żyją w miejscach wilgotnych lub w wodzie; karmią się gnijącemi szczątkami; niektóre pasorzytują na roślinach lub zwierzętach. Poczwarki opowitki i wówczas dość ruchliwe, albo też bobówki. Pobyt i pokarm dorosłych bywa bardzo rozmaity: jedne karmią się krwią ludzi i zwierząt, inne niszczą zapasy lub rośliny i te są szkodliwe; ale są też gatunki bardzo pożyteczne, które niszczą rozkładające się szczątki, tępią szkodliwe owady i t. p.); do 18000 gatunków żyjących, w tern 5000 europejskich.

1 Podrząd. Krótk

Rożki krótkie, 3-członkowe ze szczecinką; budowa ciała przeważnie krępa; przezmianki z łuską, nogi zwykle z przylga-mi. Larwy zazwyczaj bezgłowe, a poczwarki bobówki.

l Rodzina. Muchowate (Muscidae)-

Smoczek dobrze rozwinięty z wyraźne-mi głaszczkami. Dorosłe biorą pokarm rozmaity; larwy pasorzytują na roślinach lub zwierzętach albo też żyją w gnijących substancjach. Jest to najliczniejsza rodzina w całym rzędzie.

Mucha domowa (Musca domestica), nieduża (dł. 6—8 mm), z odwłokiem w szachownicę. Pospolita w mieszkaniach na całej ziemi, nie kłuje, ale brudzi i roznosi zarazki chorobowe. Larwy w nawozie; lęgną się do 12 go^: dżin; przeobrażenia trwają koło miesiąca.

Tab. 18 fig. 2. Mucha złocista cz. cezar (Musca caesar), również nieduża

orogie (Braełiyeera).

(dł. 8 mm), złocisto-zielonkawa; pospo lita w lecie i jesieni, zwłaszcza na odchodach ludzkich i zwierzęcych.

Tab. 18 fig. 3. Mucha plujka (Musca Yomitoria), nieco większa (dł. 9— 13 mm), z połyskująco błękitnym odwłokiem w czarniawe przepaski. Pospolita od wiosny do późnej jesieni, w mieszkaniach i poza ich obrębem; lata z głośnym brzękiem; jajka składa na mięsie, padlinie, także w niezakrytych ranach. Larwy lęgną się do 24 godzin; przeobrażenia trwają koło miesiąca.

Tab. 18 fig. 4. Trupica (Sarcopha-ga mortuorum), wielkości zmiennej (dł. 8—15 mm), o krótkim smoczku i wydłużonym, szczeciniastym odwłoku bar-wy połyskująco błękitnej; głaszczki czerwono-żółte. Składa jajka na trupach, może być bardzo niebezpieczna, jako roznosicielka jadu trupiego. Larwy lęgną się w chwili składania jajek.