page0096

88

Schiller

jego okres, do którego dodać jeszcze można pomniejsze utwory, jak: Bitwa (die Schlacht), Dzieciobójczyni (die Kindermorderin) i Pieśni do Laury. W tym czasie (1784 r_), dla podniesienia sztuki dramatycznej, zaczął wydawać czasopismo Ihalia, w którem dał pierwsze sceny tragedyi Don Carlos. Doznane wkrótce przykrości i niesnaski, zniewoliły Schiller’a opuścić Manheim w 1785 r. i przenieść się do Lipska. Tu w gronie przyjaciół, jakicb mu piśmienne jego płody zjednały, a mianowicie w towarzystwie Huber’a i Korner’a źyi naprzemian w mieście lub na wsi, dzieląc czas pomiędzy studyja historyczno-filozoficzne i dalszą pracę nad Don Carlosem, którą ukończył w wiejskiem zaciszu Korner’a. Główną wadą tego dzieła w takich przerwach posuwanego, jest brak zaokrąglenia i zbaczanie z drogi dziejowej i poetycznej prawdy, przy ciągłem gonienia fantazyi za wymarzonym ideałem. Dzieło to wszakże, na młodzieńcze zwłaszcza umysły, silnem oddziaływa wrażeniem, a swoją pełnią szczytnych myśli, zachwyca i unosi. Do tego czasu odnosi się również niedokończona jego powieść D?r Geisterseher (Lipsk 1789). W 1787 r. Schiller przeniósł się do Weimaru, gdzie oa Herder’a i Wieland’a uprzejmego doznał przyjęcia. Tu poznał przyszłą swą małżonkę Karolinę von Lengefeld i tu w bliższą zażyłość wszedł z Goethe’m. Wprawdzie dwa te potężne talenta niezupełnie z sobą harmonizowały; staraniem wszakże Goethe’go i Voigta, Schiller w 1789 r. otrzymał katedrę historyi na wydziale filozoficznym w Jena. Odtąd z całym zapałem poświęcił się zbadaniu dziejów i starożytności, co odbija się na kilku z onego czasu poetecznych jego utworach, jak die Gótter Griechenlands, die Runstler i innych. Bliższe stosunki z uczonymi jenajskimi, mianowicie z Reinholdem, były dla Schillera bodźcem do zgłębienia filozofii Kanta i jego Krytyki Rozumu. Owocem nowego zwrotu pracy naukowej Schillera były wydane w Jenie Kleine prosaische Schriften (1792—1802, t. 4), w których na zasadach Kanta rozwija swoje własne, samodzielne pomysły. Obok filozoficznych zajęć, Schiller oddawał się z zamiłowaniem nauce dziejów i estetyce. Jakoż niebawem ukazały się wysoko cenione historyczne prace: Histoiyja wojny trzydziesto-letniej i Historyka oderwania się Niderlandów. Dzieła te imieniowi Schillera dały rozgłos w kraju i zagranicą; książęta Weimarski i Meiningski mianowali go radzcą dworu, rzeczpospolita fran-cuzka udzieliła prawo obywatelstwa, cesarz niemiecki wyniósł do stanu rycerskiego. Atoli ciągła i nużąca praca podkopał? jego zdrowie: dotknięty chorobą piersiową, zwolna, lubo niezupełnie, odzyskał siły w 1791 roku. Aby go usunąć od pracy i postawić w niezależności, książę Holsztyń-sko-Augustenburgski przeznaczył Schillerowi po 1,000 talarów na lat trzy. Odtąd w gronie swoich rodziców i przyjaciół żył na przemian w Heilbronn i Ludwigsburg i tu wypracował dla księcia Augustenburgskiego: Listy estetyczne o wychowaniu (Briefe uber asthetische Erziehung). Powróciwszy do Jeny, z, spółpracownictwem wielu znakomitych pisarzy niemieckich, wydawał czasopismo: Die Horen\ poprzednio bowiem wydawana przez niego Thalia w r. 1793 przestała wychodzić. W drugim tym najuboższym w poetyczne utwory okresie, Schiller skłania się więcej ku dydaktyczno-refleksyj-nej dążności. Poeta otrząsa się w nim z błędnych, młodzieńczych mrzonek, a ukazuje natomiast jako poważny, wszechstronnie wykształcony pisarz. Na tc* jawny zwrot wpłynęły najdzielniej bliższe przyjazne stosunki z Goethem, eh szczerość i ujmująca słodycz jaśnieje w wydanych później obu tych v zwierzeniach listowych. W następnych latach Schiller z nowem zarni-i zwrócił się w ulubioną dla siebie dziedzinę poezyi. Od 1795 r. naj-