page0117

107

nie mając swego przedmiotu ? Pomówmy naprzód o istnieniu przedmiotu, rozpatrując go oddzielnie od świadomości. Zagadnienie jest bardzo skomplikowane.

Łączono go niekiedy z tezą idealistyczną, wedle której przedmiot świadomości, jako forma świadomości, nie może istnieć oddzielnie od niej, to znaczy po za okresami postrzeżenia. Wynikałoby stąd, że ten rozdział między istnieniem a postrzeżeniem dałby się zrobić, jeśli przyjąć, sprzecznie z tezą idealistyczną, że przedmiot postrzeżony jest materyalny, a świadomość, która go postrzega, jest duchowa. W takim razie nie ma węzła solidarności między świadomością a zawartością jej. Ale my nie jesteśmy tego zdania. Związek świadomości z przedmiotem świadomości jest związkiem faktycznym, stojącym po za wszelką hypotezą o istocie przedmiotu. Obserwacya wykazuje nam, że trzeba postrzedz przedmiot by być pewnym jego istnienia; rozumowanie zresztą potwierdza konieczność tego warunku, który pozostaje prawdziwym, jakikolwiek będzie »materyał« przedmiotu.

To ustanowiwszy, idzie już po prostu o to, czy ta obserwacya faktyczna winna być uogólniona lub nie. Można, zdaje nam się, nie uogólniać jej bez popadnięcia w sprzeczność. Można pojąć, że przedmioty, na które patrzymy istnieją dalej, bez zmiany w chwilach, gdy straciliśmy je z oczu. Wydaje się to nawet dość rozsądnem i taką jest opinia »zdrowego rozsądku*.

http://rcin.org.pl