page0132

i u

Scholz — Schomberg

mann Scholz, jest autorem dzieła: Antytezy przeciw stu dwudziestu theses doktora Stier, Antilhesen zu des Dr. Stiers 120 Thesen, 1855.    L. R.

Schoman (Jerzy), sławny Aryjanin polski, urodził się w r. 1530 w Raciborzu na Szląsku, z matki polki. Wychowany w religii katolickiej, gdy przybył w r. 1546 do Wrocławia, przyjął wyznanie luterskie. Mimo tego jednak otrzymał kanoniją w Raciborzu. W r. 1552 odstąpiwszy swej kanonii oddał się prywatnemu nauczycielstwu, przybył następnie do Krakowa, i tam ucząc młodzież, sam też na tamecznej akademii w wyższych ćwiczył się umiejętnościach. Od roku 1554 miał sobie poleconem w Wieliczce od Hieronima Bużeńskiego Żupnika, wychowanie jego krewnych i innej szlacheckiej młodzieży. W r. 1558 jeździł ze swymi uczniami do Wittembergi, zkąd wróciwszy uwolniony od obowiązków, udał się w r, 1559 do Jana Laskiego, Kalwina, za wstawieniem się którego został przełożonym zboru pińczowskiego w roku 1560, w^r rok potem był pastorem w^r Książu, ale właściciel tego miejsca Jan Bonar, kasztelan Biecki, wypędził go ztamtąd z powodu głoszonych zdań o Trójcy świętej. W roku 1563 został wysłany od zboru z Filipowskim i Lasockim na sejm piotrkowski, ale go Sarnicki i starsi kalwińscy aryjanem okrzyczeli. Wkrótce potem jeździł zmwu na sejm warszawski, i miał dysputy ze Stanisławem Sarnickim, w skutek których ogłoszono go za bluźnierce i heretyka. Po-dobneż opinije zyskał po odbytych dysputach na sejmach piotrkowskim, w^r roku 1565 i lubelskim 1566. Odtąd przestał już bywać na sejmach. W r. 1569 będąc ministrem w Chmielniku, u Jana Oleśnickiego, jeździł z innymi do Mo-rawii, dla porozumienia sio z tamecznymi braćmi, względem wiary i nauki obyczajów. W r. 1572 przyjąwszy opinije nowochrzczeńców chrzcił się na nowo, był potem stronnikiem Unitariuszów i pastorem w Krakowie i Lu cła wicach, zkąd nareszcie nazad do Chmielnika powróciwszy, tamże w r. 1591 życia dokonał. Umierając w wątpliwościach, dzieciom swnim w testamencie zalecał., aby skoro się jaki nowy Kościół pojawi, zaraz doń przystępowali. Schoman wydał z druku kilka dzieł, tłomaczył na język łaciński pisma Jana INiemo-jewskiego, ułożył: Katechizm a? ,/ja/ish^:, (1574 roku), lecz najważniejszą jest jego Autobiografia, drukowana w ©andiusa Biblijoteha aniifrinitario-rum str. 191, w której nietylko przygody swego życia, lecz i dzieje Aryja— nów^r opovyiada.    F. l)l. S.

Schomberg Fryderyk Hermann), słynny wojownik XVII w., urodził się w Heidelbergu 1616 roku. Odznaczywszy się zaszczytnie w armii Fryderyka Hermanna, księcia Oranii i syna jego Wilhelma, wstąpił w r. 1650 do służby francuzkiej. W roku 1661 wysłany przez Ludwika XIV do Portugalii walczył tak szczęśliwie, że Hiszpanija zmuszoną była do zawarcia pokoju r. 1668 i uznania domu Braganza. W nagrodę świetnych czynów dokonanych w Katalonii, po zajęciu Bellegarde r. 1675 otrzymał buławę marszałka Francyi, jakkolwiek był protestantem. W wyprawie niderlandzkiej r. 1766 przybył na odsiecz i ocalił oblężone miasto Mastricht. Po zniesieniu Edyktu z Xantes w r. 1685 opuścił Francyję i ofiarował swe usługi elektorowi brandeburgskie-mu, który go mianował gubernatorem Pruss, naczelnym widzem armii i ministrem stanu. Później Schomberg przeniósł się do Portugalii, gdzie był mianowany hrabią Mertola i grandem portugalskim; nakoniec towarzyszył księciu Wilhelmowi Orońskiemu w wyprawie do Anglii. W r. 1690 w Irlandyi stanąwszy do w^ralki przeciw Jakóbowi, który tam wylądował, podczas gdy Wilhelm rozproszył piesze pułki swego teścia, Schomberg na czele jazdy poraził