page0142

128

kną. Przyswaja ono sobie bez trudu, niejako bawiąc się, najznakomitszy środek swego wykształcenia duchowego.

5. Zachodzi jeszcze pytanie, jakiego rodzaju mowy ma się dziecko uczyć. Rozumie się, mowy ojczystej. Słyszy ją dziecko najpierw i najczęściej, ona najlepiej odpowiada naturze dziecka, ona jedna jest naturalnym wyrazem myśli między rodzicami a dzieckiem. Mowa ojczysta jest mową domu rodzicielskiego. Jest ona po największej części krajowym narzeczem; to więc ma swoje całkowite uprawnienie. W swojej plasLycznej, pojedynczej i konkretnej formie jest najlepszym środkiem do wyrażenia myśli ludu; nad to jest ono żywem źródłem, z którego ustawicznie odświeża się mowa książkowa; zniszczyć je, znaczyłoby tę ostatnią zrobić mow⁷ą martwą.

Do narzecza ma potem przyłączyć się mowa szkolna, ta zaś nie jest żadną inną jak tylko mową książkową, literacką. Ażeby ta stała się własnością dzieci, jest głównym zamiarem i celem nauki języka ojczystego. Ten cel musi mieć nauczyciel dobrze na oku; już od pierwszego tygodnia szkolnego musi się starać takowy osiągnąć. Dlatego już od początków elementarnych musi tłumaczyć narzecze dziecka na język literacki, lecz mówić pojedynczo i w sposób dla dzieci przystępny, prowadzić dzieci drogą najwszechstronniejszych ćwuczeń w mowie do jak najmożliwiej pewnego osiągnięcia języka książkowego, tak żeby się, iż się tak wyrażę, wcielały w język książkowy. W trzecim roku szkolnym pomost między mową w domu rodzicielskim, a mową szkolną powinien być zniesiony; nauczyciel więc i uczeń mają się posługiwać we wszystkich przedmiotach tylko językiem książkowym. Wyraźna i dokładna mowa nauczyciela na wszystkich godzinach szkolnych, uważne przysłuchiwanie się uczniów, pilne ćwiczenie się w ustnem i pisemnem wyrażaniu myśli, częste myślące czytanie tak ze strony nauczyciela jak i uczniów w^r krótkim czasie wydadzą jak najpiękniejsze owmce. Narzecze ma jeszcze tylko nader podrzędne stanowisko, służy osobliwie do wyjaśnienia nowych i niezwyczajnych słów i pojęć. Konsekwentne ćwiczenia w słuchaniu i mówieniu prowadzą do zdobycia języka książkowego.

Tego pielęgnowania w^ryrażania się językiem książkowym wymaga wiele powodów':

http://rcin.org.pl