page0159

151

Ristori

sztukę naśladowaną z francuzkiego: Dwa Widma. W piętnastym roku życia wstąpiła do truppy sardyńskiej, do której i dzisiaj należy. Sławna Karolina . Marchionni, która grywała pierwsze role, polubiła ją, i przed i po usunięciu się swojem udzielała jej nieocenione lekcyje. W r. 1841 panna Adelaida Ristori przeszła do truppy Parmeńskiej i jaśniała obok Antoniny Robotti. Cały jej talent rozwinął sic później w Eiwornie, w głównych rolach kochanki; w tej bowiem epoce najbardziej lubiła grywać komedyje, a celowała głównie w sztukach Goldoni’ego. Gierardi dei Festa, jeden z najlepszych komicznych autorów włoskich, umyślnie napisał dla niej sztukę p. t. il Regno d^J Adelaide. Obsypywana oklaskami w komedyi, niekiedy świetnie występowała w dramacie i próbowała ukazywać się w tragedyi pod życzliwym kierunkiem Karoliny Inter-nari. Romansowe miłostki, uwieńczone małżeństwem jej z młodym markizem Capranica del Grillo, nastąpionem w r. 1847, na czas niejaki przerwały dramatyczny zawód pani Ristori; a upodobanie jej w grze poprzestawało na teatrach prywatnych. Szlachetny czyn zwrócił ją scenie. Pewnego wieczora grała na korzyść zrujnowanego impressario, i odniosła taki tryumf, że wszelkie względy rodzinne umilknąć musiały. Przez czas niejaki sama Urządziła i dyrygowała własną truppą; następnie przyjęła miejsce w trupie Domeniconi’ego, który sam był wybornym aktorem. Karolina Internari skłoniła ją wtedy do wyuczenia się głównych roi tragicznego teatru włoskiego, a mianowicie roli Myr-rhy, -Fedry tej drugiej Racheli. Na nieszczęście, wystąpienie jej w tern arcydziele Alfiere’go, miało miejsce w Rzymie 1849, w chwili oblężenia tego miasta. Z powodu bombardowania ustały wkrótce wszelkie widowiska, a pani Ristori, przekształciwszy się na siostrę miłosierdzia, pielęgnowała ranionych po szpitalach. Dopiero w r. 1850 na nowo rozpoczęła swoje przedstawienia. Sprawiła, że oprócz Myrrhy oklaskami przyjęto trzy inne tragedyje tegoż autora: Roza/nundę, O lita wiję, Antigone. Powróciwszy do truppy sardyńskiej, grywała corocznie przez kilka miesięcy w Turynie i przebiegła cały półwysep, przyjmowana z zapałem w ulubionych swnich sztukach, Myrrha, Franciszka z Rimini, Pia dei Tolomei i w Maryi, Stuart. W r. 1835 występowała z tryumfem w Paryżu w tych samych sztukach. Nigdy aktorka cudzoziemska nie doznała tam podobnego przyjęcia. Dopuszczona do wystąpienia przed Francuzami w kilka dni po przedstawieniu Racheli, temu właśnie zbliżeniu winna po-d rojenie się zachwytu; bo uraza paryzkiej publiczności do aktorki francuzkiej wpłynęła na powodzenie jej współzawodniczki. Imię Ristori było we wszystkich ustach, sprzedano niezliczone mnóstwo jej portretów; pan de Lamartine wystosował do niej wiersz umyślny; rząd czynił jej najświetniejsze ofiary, pragnąc przyswoić ją komedyi francuzkiej. Ale rozsądek i patryjotyzm sprawiły, że została Włoszką. Od lat trzech pani Ristori regularnie co roku przybywa do Paryża dawać przedstawienia w Teatrze Włoskim, a także udziela się i pro-wincyi. W r. 183d Legouve powierzył jej swoje 1ledeę, którą panna Rachel grać odmówiła, a którą pan Montanelli przełożył dla niej po włosku. Ten ostatni napisał także dla swej rodaczki oryginalną sztukę Gamma, i przy mnożył tym sposobem jej powodzenia. Pani Ristori przez sw^roje tryumfy we Fran-cyi, nie przymnożyła sobie wprawdzie względó w, jakich zwykła doznawać we Włoszech, atoli zdobyła przez nie europejską popularność, bo we wszystkich stolicach zbierała oklaski, do których Paryż dał hasło. W końcu r. 1855 z największym 'zapałem przyjmowana była w Hiszpanii. Podczas pobytu swego w Paryżu r. 1858, ośmieliła się nakoniec walczyć w włoskim przekładzie Fedry, z najpoteżniejszem wspomnieniem tamtejszych mieszkańcó .v. Pani Ristori