page0165

— 151 —

III. ROZDZIAŁ. Kształcenie władzy woli.

W stęp.

Władza pojmowania przedstawia nam przedmioty częściowo w bezpośredni, częściowo w pośredni, a częściowo w duchowy sposób; przez to powstaje w duszy naszej pewne odpowiednie usposobienie, uczucie zadowolenia lub niezadowolenia, a z niego pewna dążność za albo przeciw przedmiotowi pojmowania lub czucia. Ta władza duszy okazania się na zewnątrz czynną i znaczenie mającą, jest władzą woli. Pojmowanie więc i czucie pobudzają wolę do działalności. Na ten ścisły związek między pojmowaniem, czuciem i wolą musi wychowawca zwrócić należytą uwagę. Gdyż tylko to,

0    czem mamy jakieś wyobrażenie może być przedmiotem ubiegania się, a wyobrażenie, jakie o czemś mamy, przedstawia nam je jako przedmiot ubiegania się lub opierania. Jeżeli uważamy coś jako dobre, to jest, jako coś takiego, co sprzyja naszemu cielesnemu albo duchowemu zadowoleniu, to powstaje dążność ku niemu, jeżeli zaś poczytujemy coś za złe, a więc za coś takiego, coby było szkodliwem dla naszego psychicznego albo fizycznego dobra, to powstaje w nas opór. Fałszywe wyobrażenia prowadzą też do fałszywych dążności. Dlatego też kształcenie władzy pojmowania ma zarazem bardzo wielkie znaczenie dla władzy woli. I o ile silniej jakiś przedmiot, pojmowania działa na nasze czucie, tern żywiej też opanowuje wolę. A tak staranne kształcenie władzy czucia, sprzyja władzy woli. Prawdziwe poznanie

1    oszacowanie przedmiotu ma zatem niezmierne znaczenie. Pojąć należycie to, co jest prawdziwe, dobre i piękne, żywo je odczuwać, doznawać z powodu tego rzeczywistej uciechy a potem mieć silną wolę, która pokonuje wszelkie trudności, ażeby owe w wewnętrznem i zewnętrznem życiu urzeczywistnić, zamienić w czyn i istnienie, to stanowi całkowitego człowieka i do tego celu powinno zatem zmierzać wszelkie wychowanie.

http://rcin.org.pl