page0166

— IGO —

prąd excesu występuje chwilami tera gwałtowniej, że jest ścieśniony. Złe, występuje tein mocnićj, im silniejsze przeciwdziałanie spotyka w swem otoczeniu; nietylko dla tego, że jest tam gorszem samo przez się, ale, że gorzej bywa poczytanem, bardziej obraża, gorszy. Wśród wyuzdanej rozpusty, mało okaże się procesów o obrazę obyczajów, bo obyczajność upadła nizko. Gdzie panuje obojętność o religię, albo jak dziś nazywają „bezwyznaniowość⁰, tam rzadko czynione będą zarzuty bluźnierstwa, obrazy świętości i t. p. To też maximum spraw karnych tego rodzaju spotykamy w tejże guberuii Suwalckiej, zamieszkanej w pełowie przez nabożną ludność żmudzko-litewską. Tak mnogość występków przeciw dobrej sławie, świadczyć może o usposobieniu kłótliwern i nie wstrzemięźliwości języka, ale też, o większej wrażliwości na obrazę honoru, która się trafia właśnie na stosunkowo wyższym stopniu ukształcenia obyczajowego. Maximum tych wykroczeń (w kongresówce) spotykamy w gub. Płockiej, gdzie jest dużo drobnej szlachty i w Suwalckiej, gdzie włościanie bywajn częstokroć zamożni i względnie oświeceni, minimum — w gub. Kieleckiej, która mnogością kradzieży, zabójstw i podpaleń, o stanie moralnym ludności, niekoniecznie korzystne daje wyobrażenie.

Aby teraz z tylu różnych, nieraz sprzecznych i w szczegółach pod wielu względami niedokładnych skazo wek, przyjść do wniosku mniej więcej statecznego o stanie moralnym ludności w warunkach miejscowych, podług zasady „in medio veritas“, wymierzamy jej stopień przeciętną z tych wszystkich razem wziętych danych, więc i z liczby spraw karnych, i obwinionych, j skazanych za większe, jak za mniejsze przestępstwa.

Gubernie Królestwa Polskiego idą w następującym szeregu zmniejszającej się liczby przestępstw: Warszawska (ind. im Warszawy), Kadoniska, Płocka, Piotrkowska, Suwalcka, Kielecka, Łomżyńska, Siedlecka, Kaliska, Lubelska.

Gubernie Zachodnie Cesarstwa: Witebska, Mohylewska, Wileńska, Kowieńska, Kijowska, Podolska. Wołyńska, Grodzieńska, Mińska.

Co do Galieyi porz_tądek obwodów, pozostaje ten, który podało się wyżej, tylko obwód Przemyski stawiamy na przedostatniem miejscu obok Tarnopolskiego, gdyż właściwych zbrodni liczy najmniej.

Pomimo niektórych drobnych wątpliwości, stopniowanie to stanu moralnego, wielce zdaje się prawdopodobnem. Z wszelkich względów przyjąć musimy, że maximum kryminalnośei w tutejszein Królestwie przypada na gubernią, której ¹/₃ ludności obejmuje wielkie miasto. Za gubernią Warszawską idzie zaraz Radomska, co do której

http://rcin.org.pl