page0185

179

dzającycli, nawet przeciw postanowieniom rządu w tych latach uwzglę dniającym pewną cząstkę tych aspiracyj. Lecz zwalczając stronę polityczną tych aspiracyj bynajmniej nie odrzuciła związanych z niemi socyalnych przeobrażeń, owszem wzięła je za podstawę do przyszłych ukształtowań administracyjnych, które w myśli tego prawodawcy miały zapewnić państwu potężną tamę przeciw ewentualnemu wznowieniu owych aspiracyj.

Do wywodów, jakie nasuwa ostatni ten okres dynamiki kryminalnej Królestwa Polskiego, w równej mierze skłania stan przestępstw w Galicyi w 25 latach (r. 1855—79) odpowiadających pod względem wewnętrznych dziejów kraju, piętnastu latom (18G4 — 1879) Król. Pols. W pierwszem 5-leciu 25 letniego okresu przeciętna roczna ilość zbrodni w Galicy; wynosiła tylko 3017, czyli w stosunku miliona mie szkanców blisko 600, w drugim 3189 czyli 671 z miliona, w trzecim .5262 czyli 1052, w czwartym 6357 czyli 1180, w piątym 7679 czyli 1279. Wzrost przestępstw ani mniejszy ani mniej stały niż z te; strony kordonu. Podobne sobie przyczyny wydają podobne skutkij w szczegółach czynniki nieco odmienne, kompensują się przy ogólneui zestawieniu. Reforma włościańska w Galicy¹ o lat 15 wcześniejsza zastaje lud bardziej niedojrzały do jej przyjęcia a bardziej zdemoralizowany, wadliwym pomimo pozornej symetryi stosunkiem rządu do gminy i klas społecznych, systematycznie choć liieznacz iie pielęgnowaną ich waśnią, gnuśnością i jałowem życiem klas wyższych, które pozostały w największej części obcemi wielkiemu ruchowi społeczeństwa innych ziem naszych pomiędzy rokiem 1773 a 1830. Przesilenie w bycie ekonomicznym ziemiaństwa dotkliwiej i dłużej uczuwać się daje w ziemi przeważnie rclniczej a postawionej w warunkach nader nieprzyjaznych rozwojowi przemysłu, Z drugiej strony szczerby zadane układowi społecznemu tutejszego kraju muszą być głębsze jako świeższej daty, mniej przeto prawidłowym biegiem czasu zagładzone, gdj zwłaszcza ustaleniu harmonii społecznej staje na przeszkodzie brak niezbędnych organów życia publicznego, wpływ rozkładowy obcych żywiołów w sferach rządzących, które nawet gdy chcą sprzyjać dobrobytowi krajowemu, hamują go obcemi krajowi wyobrażeniami, zadaniami i kierunkami. Zapewne na moralny stan społeczeństwa stosunki polityczne mogą nie wywierać tak widocznego wpływu jak na położenie jego materyalne. Lesz tern większy wpływ wywierają pośrednio; one bowiem kierują edukacyą ludu; urządzenia publiczne są szkołą, w której się kształcą przyszli członkowie społeczeństwa i od ich rozwoju zależy także ukształtowanie różnych organów społe-, 12* http://rcin.org.pl