page0210

200 S. DICKSTEIN.

tora mesyanizmu, uważając zapewne, że działalność, jaką zamierzał Wroński rozwinąć za pomocą konferencyj naukowych i politycznych, może być pożyteczną dla sprawy polskiej, dostarczył mu częściowo środków pieniężnych na zamierzoną podróż. Dnia 25 maja 1850 r. Wroński wyjechał z Paryża.

Pojechał najprzód do Metz, gdzie Durutte przyjął go z całą serdecznością. Po porozumieniu się przyjaciół stanęło na tern, że Wroński już w Metz rozpocznie konferencye naukowe. Odbywały się one w wielkiej sali merostwa według planu „ architektonicznego^w w ciągu roku 1850 — 1851.

Program konferencyj naukowych obejmował: I. Wstęp. A. Idea filozofii, a) Filozofia, [3) Umiejętność. B. Historya filozofii. II. Doktryna. A. Ustalenie zagadnień obecnej ludzkości, B. Warunki rozwiązania zagadnień: 1) filozoficznego, 2) religijnego. III. Jezus Chrystus. IV. My-sterya. V. Odkupienie. VI. Kościół. VII. Zagadnienie o „drodze zbawienia^u w umiejętności, polityce, parakletyczne i etnograficzne. Każdy z tych działów konferencyj podzielony był na sekcye. Treść konferencyj , jeżeli nie w szczegółach, to przynajmniej co do głównej osnowy nie różni się od tego, co już poznaliśmy ze streszczenia prac dawniejszych.

Czy konferencye Wrońskiego były bardzo uczęszczane, nie wiemy; zapewne pobudziły one do rozmyślań pewną garstkę wykształconych osób, jak samego Durutte’a, niejakiego Gourliera , który wystąpił przeciwko niektórym poglądom Wrońskiego z mechaniki niebieskiej, i innych. Czy wywarły wpływ szerszy i głębszy? Niewierny¹⁰).

Musiała jednak ta działalność profesorska z katedry nie zaspakajać w zupełności żądnej szerszego czynu natury Wrońskiego, skoro jednocześnie prawie (w sierpniu 1850 r.) wystąpił z obszerniejszą pracą drukowaną p. t. „Les Cent pages dćcisives pour S. M. l'Empereur de Russie, Roi de Pologne⁴⁴. Praca ta jest właściwie ponownym wykładem mesyanizmu. Składa się z trzech rozpraw. Pierwsza ma za przedmiot „odsłonięcie przeznaczeń ludzkości⁴⁴, a mianowicie przeznaczeń Zachodu lub „dawnego świata cywilizowanego" i Wschodu lub „nowego świata cywilizowanego⁴⁴; dołączony jest do niej „Adres do zjazdu monarchów w Warszawie⁴⁴. Druga przedstawia rozwój kolejny prawd chrystyanizmu według „prawa tworzenia⁴⁴, trzecia — rozwój kolejny prawd filozoficznych i „ostateczne odkrycie prawdy⁴⁴. Nie mamy potrzeby szczegółowego przedstawiania treści tych rozpraw, powiemy tylko kilka słów o adresie do monarchów. „W chwili, gdy piszemy te słowa, powiada w nim Wroński, dowiadujemy się z pism, że celem kongresu monarchów ma być głównie zbadanie stanu moralnego Europy⁴⁴. W obec

http://rcin.org.pl