page0245

237

Romanów — Romanowski

miasteczko rokiem przedtem przez Tatarów było spustoszone i znowu inna w r. 1622 opow.ada, iż przez obóz hetmana Żółkiewskiego wiele ucierpiało. Kiedy miejsce to zostało odrębnem starostwem, niewiadomo; trzymali je w dzierżawie rozmaici panowie polscy. W r. 1774 Stanisław August pozwolił ażeby Alezander Różyński, służące sobie prawo dożywocia na to starostwo ustąpił Józefowi Lubomirskiemu, wojewodzie kijowskiemu. Podług lustracyi 1789 r. wsi 11 i miasteczko Skwira należały do starostwa, które opłacało do skarbu <dwie kwarty czyli połowę dochodu, to jest 24,552 złp. Romanówka liczyła wtedy domów 70, posiadała kościół prawosławny i dwór starościński. F. M. S.

Romanów, Wieś na dawnern Podlasiu, własność dawniej Malskich, obecnie Kraszewskich. Tu słynny nasz pisarz J. I. Kraszewski, pobierając szkolne nauki w Biały Radziwiłłowskiej, pierwsze lata młodości spędził i opisał rzewno wspomnienia z tego okresu. Po za dworem rozciąga się słynny ogród z aleą starożytnych świerków, które u nas już do osobliwości należą.

Romanowski (Jan Nepomucen), badacz dziejów polskich, urodził się w roku 1831 w Smiełowie pod Żerkowem w wielkiem księztwie Poznańskiem. Nauki początkowe pobierał tamże w szkole miejskiej w Wrześni. W r. 1843 oddany do gimnazyjum ś. Maryi Magdaleny w Poznaniu, ukończył takowe w r. 1852. _#Poczem udał się na uniwersytet berliński, gdzie utrzymy wany przez przyjaciół, poświęcał się nauce historyi w tej myśli, aby po złożeniu przepisanych egzaminów mógł oddać się zawodowi nauczycielskiemu. Rozpoczęte w Berlinie studyja, kończył w Wrocławiu 1855 r. Tutaj z uadwątlonem już zdrowiem pracował nad rozprawą doktorską, w której pierwotnie nnał zamiar zbadać i rozjaśnić stosunki Litwy do Polski, po wstąpieniu Władysława Jagiełły na tron polski, lecz dla braku źródeł i dla nierozwikłanych w kronikarzach trudności, zarzucił ten temat i napisał rzecz o Konradzie mazowieckim czyli raczej o pierwszych zakonu krzyżackiego do Konrada stosunkach. Rozprawa ta wyszła pod tytułem: De Konradi ducis Masooiae, atque ordinis Cru-ciferorum prima mutuaque conditione (Poznań, 1859, w 8-ce). Rozprawa o Krzyżakach nie była pierwszą Romanowskiego pracą, napisał on był już wcześniej piękną rozprawę historyczną O zakonie Braci dobrzyńskich, niejako przedwstępne studyjum dc swoich badań o Krzyżakach. Rzecz ta była drukowaną w Biblijotece Warszawskiej, w styczniowym poszycie na 1856 r. Po złożeniu egzaminu i otrzymaniu stopnia doktora filozofii, przyjął ofiarowane sobie przez Tytusa Działyńskiego miejsce biblijotekarza przy biblijotece kórnickiej, nie porzucając mysfi złożenia egzaminu pro facultate docendi i nie tracąc nadziei że po odzyskaniu zdrowia będzie się mógł poświęcić zawodowi publicznemu. Nowe obowiązki swoje pełnił z gorliwością, niosąc hrabiemu Działyń-skiernu we wszystkich jego przedsięwzięciach naukowych chętną pomoc. Kiedy się w Poznaniu zawiązało towarzystwo przyjaciół nauk, Romanowski należał do pierwszych jego członków i do pierwszego jego Rocznika napisał rozprawę ważnej treści, pod tytułem: W^Tojna Zygmunta Augusta z zakonem inflanckim r. 1557, czerpią® głównie z rękopismów kórnickich. Prace Romanowskiego o zakonach północnych są wielkiej wagi; historyja nadbałtyckich pro-wincyj przez naszych historyków zaniedbywana lub omijana, miała w nim jednego z gorliwych pracowniKÓw\ Ostatnią a najważniejszą jego pracą jest dzieło, pod tytułem: Otia Cornicensia (Poznań, 1861, w 8-ce). Jest to zbiór rozpraw, pomiędzy któremi pierwsze z wartości miejsce zajmuje rozprawa O stanowisku duchowieństwa w Polsce ai do czasów Zygmunta Augusta.