page0251

Selenga — Selery

24?

gdu, albo, podług świadectwa Buryjatów, z góry Montu-Chr.rdyk; zlewając się xv Mongolii z rzeką Ochtoneui i oddzielając łańcuch gór Sajańskich, płynie na północo-zachód powiatem Wierchnieudyńskim na rozległości 50 mil; wpada do jeziora Bajkał trzema odnogami, górną albo kołpiną i dolną; tą ostatnią wchodzą zwykle statki do jeziora; pierwsze zaś dwie, dla n.ałej wody niezdatne do żeglugi. Brzegi rzeki składają się z gór granitowych, lasem pokrytych; na całej rozległości Selengi znajduje się wiele wysp. Szerokości ma od 200-—500 sążni głębokości zaś od 2-—4 stóp. W Październiku pokrywa się lodami, które puszczają w Kwietniu; najlepsza do żeglugi pora w Czerwcu i Lipcu. W Selendze poławiają s.ę jesiotry, szumbungi, tajmenie (Salnio tai-men), pienie (S. fhymallus), lenoki (S. tcnoc) i omule (łososie jesienne). Z przystani znaczniejsze: Strełka, o 12 mil od Kiachty, w pobliżu ujścia rzeki Czykoj; Wierchnieudyńsk i Czertowkino o 2 mile od Bajkału. Do Selengi wpadają z prawnej strony rzeka Czykoj; z lewej Kiachta, rzeka pograniczna miedzy Rossyją a Chinami, Dżyda i Temnik.    J. Sa..

Selengińsk, miasto w obwodzie Zahajkalskim (w Syberyi), leży pod 51° 6' szerokości północnej i 124° 3.3' długości wschodniej, odległe o 65 blizko mil od miasta główuiego Czyty. Liczba mieszkańców jego wynosi przeszło 1.000 głów płci obojga (w r. 1863). Zbudowane w r. 1666, stanowiło punkt środkowy dla karawan z Chin przybywających. W r. 1840 przeniesione na -uroczysko Tojeńskie znajdujące się na przeciwległym brzegu rzeki Selengi. Tu mieszkał w końcu XVII wieku, były hetman kozaków maloruskich De-mijAii Mnohogreszny; córka tegoż wydaną była za Bejtona, walecznego obrońcę Albazyna (w roku 1686J przeciw Chińczykom. W Selengiń-sku był niegdyś gubernatorem przodek poety Puszkina, Abraham Hannibal.    J. Sa_m...

Selenograffja (z greckiego .$elene księżyc i grapho opisuję), tak nazywają traktaty specyjalne, poświęcone opisaniu księżyca, w których znajdujemy opisanie biegów jego, plam na nim dostrzeganych i szczególnych punktów, o których nie mając żadnych wiadomości pewnych napotykamy u różnych autorów rozmaite przypuszczenia llewelijusz opisaniu plam księżyca poświęcił dzieło obszerne, wydane p. t.: Selenographni, ske lunae desaipf/o (Gdańsk, r. 1647) ob. Księżyc.

Selery (z francuzkiego Celeri), rodzaj roślin, Apium L. razem z pietruszką, kminem, i t. d. do rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae) należący; rośliny ten rodzaj składające, pochodzą z Europy i Ameryki, są ziołami mają-cemi łodygę rurkowatą, gałezistą, liście nieparzystodzielne z listkami powci-nanerni; baldaszki osadzone są na końcach łodyg, a drobne kwiatki są zielona-wo-białego koloru. Gatunek europejski, Seler pospolity (Apium g»*aveoIens), rośnie nad rowami, strumykami, brzegami rzek a szczególniej po brzegach morskich w całej Europie południowej aż do Kaukazu, jest zielem dwuletniem. Seler w stanie dzikim ma korzeń cienki zapach przejmujący, przykry i smak gorzkawy; działa prawie trująco. W uprawnym selerze własności te ulegają zmianie; korzeń grubieje i przybiera smak słodkawo aromatyczny. Korzeń mięsisty, jadany jako sałata i używany do przypraw kuchennych, zaw iera cukier, krochmal, klej i mannit (ob.) i działa otwierając o i pobudzająco na narzędzia moczowe i płciowe, dla czego obfite używanie jego na pokarm nie może korzystnie oddziaływać na zdrowie. W uprawie zdarzają się głównie dwie odmiany: jedna z liśćmi długo-ogonkowemi i korzeniem mniejszym i druga

16*