page0272

wietnastego wieku, umieli i w drugiej połowie mnożyć swe bogactwa i doprowadzić je z dziesiątek i setek milionów do miliardów. Lecz równocześnie w tej drugiej połowie powstały i wzrosły w potęgę inne czynniki, które zwolna stawały się dla nich coraz to bardziej groźne. Były to stowarzyszenia i kooperacye, spółki i kasy oszczędności, w których łączyły się w olbrzymie całości drobne kapitaliki milionowych mas ludności. Sam Albert musiał przyznać, iż współzawodnictwo z wielkimi bankami, polegającymi na kapitale zbiorowym mnóstwa ludzi, staje się coraz trudniejsze. We wszystkich wielkich przedsiębiorstwach ten „demokratyczny“ kapitał występuje nietylko do uczestnictwa w zyskach, lecz najczęściej do konkurencyi i walki z kapitałem prywatnym, choćby tak potężnym, jak Rothschildów.

Otóż ostatnie większe zapotrzebowania pieniędzy ze strony rządu, obchodziły się już często bez uczestnictwa Rothschildów, znajdując chętny i tańszy kredyt w instytucych na zbiorowości opartych, a tak potężnych, jak banki i kasy Wiednia i Pragi.

W ten sposób wiedeńscy Rothschildzi przestali być w Austryi najpoważniejszym czynnikiem życia finansowego. Utracili już wiele z tego stanowiska, na które ich przed wiekiem wzniosły nieszczęśliwe dla Austryi wojny napoleońskie i ówczesna ruina finansowa państwa.

Możemy sobie z zadowoleniem powiedzieć, iż do tego zmniejszenia powagi i znaczenia Rothschildów przyczynili się także w pewnej mierze polscy ministrowie skarbu. Oględna, przezorna i mądra po-

http://rcin.org.pl