page0307

Senegai — Senegambija

299

ale tes i napełniają je mezdrowemi wyziewami. Pod nazwą Senegal, rozumieć' także należy kraj Senegambii, jeżeli jest mowa o posiadłościach koloni-jalnych i handlu.

Senegambija, także Nigrycia wschodnia, tak się nazywają wybrzeża i górskie krainy wschodniej Afryki, ciągnące się ponad Oceanem Atlantyckim, od Cap Verga, aż do zatoki Portendic, to jest od 10° 18° pół. szerok. przez 120 mil wzdłuż, wewnątrz ku północy, aż do brzegów Sahary, w przecięcio-wej szorokości 83 mil, na zachód zaś aż do równin kraju Negrów, w długości mil 250 i około 1800J mil kwadratowych obejmujące. Kraj ten bierze nazwę od dwóch głównych rzek swoich Senegal, (ob.) i Gambia (ob.). Pomiędzy niemi nie ma żadnych, a w południowej stronie aż do Nunez są tylko małe nadbrzeżne rzeczki. Te po części wzdłuż i wszerz leżą ku ramionom morskim, głęboko wrzynającym się w przestrzeń nadbrzeżną, które dotąd miano za wielkie ujścia rzek, a które zapomocą ramion pobocznych pozostają z sobą w związku, i tym sposobem tworzą rodzaj nadbrzeżnego archipelagu. Wnętrze kraju stanowi wschodni i północny odpadek płaskowzgórza Kong, i po części jest jeszcze nieznane. Grunt podług wzniesienia się swojego, składa się z dwóch części; z kra;u nadbrzeżnego, który jużto zupełnie płaski jest i namulony, ro pagórkowaty, od południa ku północy coraz szerszy i na północnej granicy bezpośrednio w pustynią przechodzi; tudzież z płaskowzgórza wewnątrz, które poczynając od równiny, łańcuchami gór podnosi się aż do płaszczyzny gór Kongo, nie przechodzących wysokością 3000 stóp, i przez które prowadzą strome górskie przejścia. W górnej Senegambii, obejmującej kraj od strony północnej Senegalu, mieszkają Arabowie czyli tak zwani Maurowie, wyznający islamizm. Prowadzą oni z Europą znaczny handel gummą, mianowicie zaś z Francyją i Angliją. Środkowa Senegambija obejmuje kraje leżące ponad Senegalem od wybrzeża w górę i ciągnie się od północy ku południowi przez blizko 50 mil. Mieszkają w niej Negrowie, dzielący się na liczne plemiona, z których najznakomitsze są plemiona Fellatahów, Dżaloffów (Jelloffów) i Mandingosów. Klimat jest bardzo gorący, a w okolicach błotnistych niezdrowy. Grunt w częściach wschodnich płaski, w przecięciu prawie wszędzie bardzo żyzny, wydaje zwykłe płody gorącej afrykańskiej strefy. Senegambija Dolna obejmuje kraje ponad rzeką Gambija i ciągnie się ku południowi, aż do Nunez. Europejczykowie posiadają w Senegambii rozmaite terrytoryja, warownie i posterunki handlowe. I tak, Francuzi mają zarząd nad Senegalem. Tu należą: nizka i piasczysta wyspa St. Louis na Senegalu, około 4 mil od ujścia rzeki łożąca; morska wyspa Gorea, faktoryje Albreda i Gambia i kilka małych wysp w^r Casamansa. Prócz tego Francuzi roszczą sobie pretensyje do państwa Dżaloffów Walio na delcie Senegalu, po którein jednak tylko od czasu do czasu przeciągają ich kolumny i w niejakiej zawisłości utrzymują. Rozległość tego kraju podają na 54 mil kvv. Ludność w^r 1846 wynosiła 17,976 kolorowych, a tylko 282 białych, oprócz zatogi francuzkiej złożonej z 749 żołnierzy i 139 urzędników. Kolorowi w tych posiadłościach francuzkich mieli zawsze te same prawa co i biali, i tak jak oni zajmowali administracyjne, miejskie i nawet wojenne posady. W r. 1852 rząd francuzki założył nad Senegalem wolną koloniją Negrów. Sf. Louis miasto na wyspie tego nazwiska jest stolicą, siedzibą rządu i trybunału sądowego, zarazem jestto kwitnące, ciągle wzrastające, ale bardzo niezdrow^re miejsce handlowe. Prócz tego na wzmiankę zasługują: Gorra, na wyspie tegoż nazwiska w pobliżu przylądka Zielone-