page0030

24

cznego, pomijając zresztą specyalne wykroczenia urzędników i osób prywatnych wykazami ogulnemi przestępstw nie wszędzie objęte.

Biorąc pod uwagę najogólniejsze pobudki do przestępstw, znajdujemy, że przestępstwa z niedostatku lub żądzy zysku, potęgują, z je dnej strony pauperyzm_f tein liczniejszy im większa w⁷ społeczeństwie nierówność majątków, co niestety jest koniecznem następstwem rozwoju kultury i przemysłu ^ł), z drugiej indusłryalizm, t. j. wzmagająca się z rozwojem przemysłu przewaga kapitału obrotowego przynosząca na odwrotnej stronie medalu, wyzyskiwanie częstokroć niesprawiedliwe choć zarazem niebezpieczne dla wyzyskujących, pracy a stąd antagonizm pomiędzy pracą a kapitałem, drożyznę > w ogóle trudne warunki bytu ekonomicznego dla klas utrzymujących się z zarobku lub stałej pracy, napływ ludności do miast, .pod względem oświaty i przemysłu przynoszący korzyści wątpliwe, pod względem moralnym i politycznym szkodliwy i niebezpieczny ²). Dwa te czynniki najczęściej kroczą równolegle, w ten jednak sposób, że pierwszy bywa zwykle produktem drugiego i tylko wzmaga się pod wpływem nieprzyjaznych warunków miejscowych, oraz chwilowo pod wpływem doraźnych klęsk ekonomicznych, np. w łatach nieurodzaju, przesileń handlowych i finansowych, których to ostatnich industryalizm nie jest, wprawdzie bezpośrednim sprawcą. Nie są one właściwie produktem nowoczesnej cywilizacyi, lecz jej wszędzie towarzyszą i mnożą się z jej postępem. To też w przodkująeych pod względem cywilizacyi społeczeństwach, spotykamy jako następstwo industryalizmu i pauperyzmu, pożądliwość nieprawego zysku, która podług indywidualnych warunków, ogólnie zaś podług stopnia oświaty, rodzaju zajęcia ; pozycyi towarzyskiej, wypowiada się jużto gwałtownym zaborem eudzego mienia (rabunkiem) jużto potajemnym ale grubym, pierwotnym sposobem przyjścia do posiadania cudzego (kradzrczą) juz nakoniec sposobem kunsztownym, przez nadużycie dobrej wiary, podstęp i różne wykręty (przenie-

') Por. R. Mo Ul. „Polizeiwisseaschaft". Tubingeu 1844—46. Bd I, s. 352 fg. Legoyt. „La France et l’Etranger“ t. II, p. 104 s. Oettingea s. 382 tg.

²) Por. Legoyt i. c. t. 11 p. 170 s. Oettingen 1. c. s. 378. W appeus; „Bevolkerungsstatist. Bd. II Lpzg 1862, s. 487. „Wielkie miasta (powiada Siissmilch, poprzednik Quetelet’a a w dziele „Góttliche Ordnung in den Yeranderungeu des menscklicken Geschlecbts aus der Geburt, dem Tode und der Fortpliauzung derselben erwiegen“, 1-e wyd. Berlin 1761 uważać możemy za ruinę rodzaju ludzkiego, zdrowia i życia*⁴.

http://rcin.org.pl