page0338

332

demokryt.

rzeczy bardziej boskich szuka, ludzkich zaś, kto dobra ciała¹); przyczem uwagi godnem jest, że ciało filozof namiotem nazywa (rzfp/s;), dobitnie wyrażając niższość jego od duszy. Wszystko to piękne. A jaka głęboka uwaga, że bogowie dają zawsze ludziom same dobre rzeczy, nigdy zaś szkodliwych lub niepożytecznych; z temi spotykają się ludzie przez własną ślepotę i niewiadomość ²). To też może każdy dostąpić szczęścia, owćj radości wewnętrznćj (£u3"j;mV₍) , która * rodzi się z miernćj uciechy a równowagi i harmonii życia; niedostatek zaś i zbytek zwykle sprowadzają zmianę na gorsze i wielkie wywołują poruszenia w duszy, gdy niemi dusze przerzucane z jednej ostateczności w drugą (iv. |X£*fdAaiv £iair:7j|/aT<i>v /.■.v£Ś;/£va’) nie są ani ustatkowane ani pogodne³).

Spokój ducha przekładał Demokryt ponad wszystko; coraz innem słowem go wysławia. Na tym punkcie terminologia jego nieprzebrana. Spokój duszy, radość wewnętrzna, brak bojaźni, niewzruszoność, nie dziwienie się, zgoda, miara, dobry stan, cisza morska — wszystkie te nazwy lub obrazy oznaczają to same szczęście najwyższe⁴). Jeżeli dodamy jeszcze takie zdania: »majątek nieprawnie nabyty jest na większem z ł e m« ⁵); wykształcenie lepszem jest od bogactw³); nawet za królestwo perskie nie warto wyrzec się szukania prawdy⁷); nie tylko słowo i czyn, lecz i wola powinna być sprawiedliwą⁸); czyń dobrze, nie dla nagrody, lecz przez miłość dobrego⁹); nawet w samotności nic złego nie mów ani nie czyń, a więcej wstydź się siebie niż innych¹⁰) i t. d. — zaiste wielka i słuszna cześć należy się zasadom tak wzniosłym. A gdy zważymy, jak szlachetne miał pojęcie o przyjaźni, tćj cnocie prawdzi-

') Fragm. 6.

-) Fragrn. 13, II, 12, 96.

³)    Fragrn. 20.

⁴)    N. p. r GityLct, tv&v/ii<y, aO-a/uftia, rtTa^afta, a^ai^aaia, d(j/iurln, £1/1-

aeX(itn, tvtato), ya).r_lvr_i.

⁵)    Fragrn. 61—64.

⁸)    Fragm. 136.

⁷) Euseb. praep. evan. XIV. 27.

®) Fragm. 97, 99, 103, 106, 109, 110, 171

⁹)    Fragm. 117, 135, 160.

¹⁰)    Fragm. 98, 100, 101.

http://rcin.org.pl