page0033

2 7

GALKN. SEXTUS EMPIR1CUS.

cznych dla wieków następnych. Ale był także filozofem, a chociaż system jego, kompilacya z Platona i Arystotelesa, nie ma wielkićj wartości, oddał jednak usługi ogromne dziejom filozofii, już to logikę wzbogaciwszy nową formą syllogizmu ¹), już to głównym systemom dawniejszym poświęciwszy gruntowne wykłady ²).

Inny lekarz, Sextus Empiricus, z pierwszej połowy III. stulecia, także ma prawo do wdzięczności filozofów. Wprawdzie zgi-nęły jego prace lekarskie, z nie małą szkodą nauki, ale pozostały dwa dzieła zawierające jakoby kwintessencyą, wyciśniętą z pięcio-wiekowych dysput sceptycyzmu i z licznych pism tćj szkoły, o których mało co wiedzianoby bez niego. Główne jego choć mniejszćj objętości dzieło: »Szkice Pyrrhońskie* ³), jest zbrojownią sceptycyzmu, którego ostatnim głośnym wyznawca w starożytności był Sextus. Nowożytni fenomenaliści nic nie dodali nowego do argumentów tam wyłożonych. Drugie dzieło: »Przeciw matematykom ksiąg IX« ⁴), jest tylko obszernem tamtego rozprowadzeniem, a rozpada się na dwie części, z których pierwsza (ks. I—VI) zwrócona jest przeciw właściwym matematykom t. j. gramatykom, retorom, geometrom, arytmetykom, astrologom i muzykom, druga

‘) Zob. jego »Wstęp do dyalektyki* odkryty na górze Athos a wydany w Paryżu 1844 w znanym zbiorze pisarzy greckich Didot’a.

²) Z rozprawy jego o Timeuszu Platońskim mamy tylko ułamki; ważne dzieło: „de placitis IJippocratis et Platonis^u, w którćm zbija Stoików ’ wykazuje formy 1 zmiany przez jakie przechodziła ich nauka, zostało wydanóm na nowo przez Iwana Mullera w Lipsku 1874. Jego komentarz do pracy Hippokratesa »o humorach* zawiera ciekawe tłumaczenie poglądów Talesa. Dziełko zrtpi ęiXnnńąnv iatoęlac, dawniej jemu przypisywane, jest przerobieniem kompilacyi „de physicis philosophorum decretis^u, zrobionćj prawdopodobnie przez nieznanego autora z podobnej pracy Ae-cyusza w 2-giój połowie II. stulecia po Chr. Plutarch z pewnością nie jest jego autorem. Najnowsze wydanie wszystkich dzieł Galena wyszło w Lipsku 1821 —1833 w 20. tomach staraniem Klihne’go.

³)    nv(>ywveint v7Totv7T<>'tntte w edycyi Bekkera (Berlin 1842). Nazywał sie Empirykiem od szkoły lekarskiej, która w przeciwieństwie do szkoły teoretycznej lub filozoficznej, polegała jedynie na doświadczeniu, unikając wszelkich spekulacyj oderwanych. Nazwa »Szkiców Py rrhońs kich* od Pyrrhona (365—275 przed Chr.) założyciela greckiego sceptycyzmu. Przedtem już Enezydem (może około 50 przed Chr.) w tymże duchu napisał nr(>ód>veioi kóym, znane tylko z krótkiego wyciągu w »Bibliotece« Focyusza.

⁴)    Ilęoę /u.a&t]fiattxovę w edycyi Bekkera. O stosunku tego dzieła do pierwszego, zob. znakomitą pracę A me de u sza Saisset: Le Scepticismc. Aenesideme, Pascal, Kant. Par/s i86p, str. 227 — 237.

http://rcin.org.pl