page0475

POGRANICZE POŁUDNIOWE

Problematykę pogranicza polsko-słowackiego podejmowali zarówno onomaści polscy (np. J. Bubak 1992, T. Gołębiowska 1964, 1971, E. Pawłowski 1965, 1996 i in., M. Karaś, A. Zaręba), jak i słowaccy (np. V. Blanar i J. Matejćfk); są także prace wspólne (M. Majtan, K. Rymut 1985).

Odrębną problematyką pogranicza polsko-słowacko-ukrairiskiego zajmowali się m.in. Z. Stieber (1948), J. Rieger (1995), E. Wolnicz-Pawłowska (1994).

HYDRONIMIA

W górach na południu Polski biorą początek największe polskie rzeki: Wisła i Odra. Zarówno te nazwy, jak i wiele innych (np. Dunaj, Raba), uważane są za przedsłowiańskie. Mniejsze obiekty wodne noszą zazwyczaj cechy językowe polskie, choć spotyka się i elementy czeskie, np. Metuja w okolicach Kudowy czy graniczna Łaba — nazwa zapożyczona z czeskiego Labę, por. niem. Elbę. Ta ostatnia nazwa należy zresztą do warstwy najstarszych hydronimów i wywodzona jest od ie. *albh- 'biały'.

Na Zaolziu liczne nazwy gwarowe drobnych hydronimów mają postać polską, np. Targać, Śfiński potuk, Ryćańsko gać, Głymboćek i in.

Również na pograniczu polsko-słowackim w dorzeczu Czarnej Orawy, zasiedlanej od XVII w. przez kolonistów z Żywiecczyzny, nazwy wodne mają postać językową polską, np. Głęboki Potok, Gąszcz, Bębeński, Bą-kowski, można tu jednak spotkać elementy słowackie, np. Od Kralówki, z grupą -ra-. Przykłady wpływów słowackich spotykamy także w innych historycznych nazwach wodnych Żywiecczyzny, np. Czerna, Leśna, Mutnik, Raztoka, Stanica, i poza nią, np. Hawrań (potok w Krynicy).

W nazwach wodnych znalazły też odbicie dawne migracje pasterskie. Na całym obszarze objętym kolonizacją wołoską, a więc aż po Morawy, spotyka się tzw. w dialektologii „karpatyzmy", tj. wyrazy o różnej etymologii, przyniesione w Karpaty przez pasterzy wołoskich, por. z dorzecza Orawy: Syhlec, Groniowa, Kiczorka, Chyżnik, Bliższa i Dalsza Młaka, Sihlovy potok, Gruńovy potok, Raztoka, Magursky potok, Chotamy potok, Kyćera i in.; Izwor — dopływ Czarnego Potoku, Mraźnica — dopływ Czarnej Wody. Przykłady takich nazw można też przytoczyć z dorzecza Olzy: Baćovanka, Baćofski potuk, Mraźn'ice, Kićerański źłubek, i górnej Odry: Kośarovy potok (dopływ Lubiny), Magurka, Sihelsky potok i Valaśćok (dopływy Ostrawicy), Potok z Drzugowej Młaki (dopływ Łomnej) i in.

471