page0598

590

Hyga

zbliżeniem się Jana Karola Chodkiewicza zemknąwszy aź pod Kircholm, tamże przez Chodkiewicza pobici zostali. W roku lł>20 Gustaw Adolf po sześcionie-dzielnem oblężeniu miasto zajął, potwierdził prawa i przywileje miejskie, członków magistratu uszlachcił i jezuitów wygnał. Polacy naderemnie kusili się o jej odzyskanie. Ryga pozostała w^r ręku Szwedów⁷. Roku 1656 Rossy-janie to miasto obiegli, lecz po szesciotygodniowem oblężeniu odstąpili. Nareszcie traktat Oliwski, wieczne posiadanie Rygi przyznał Szw⁷edom. W latach 1677 i 1689 pożary mocno utrapiły miasto. W r. 1700 król Fryderyk August II i sprzymierzeniec jego Piotr Wielki obiegli Rygę* ale przegrana ostatniego pod Narwą ocaliła miasto. Dnia 5 Lipca 1710 r. miasto po ośmiomie-sięcznem oblęz iniu poddało się feldmarszałkowi rossyjskiemu Szeremietjcwu, a traktatem nysztadzkim, Ryga dostała się na wieczne czasy pod panowanie Rossyi. Obecnie Rygę składają: właściwe miasto, opasane wałami, do których od północnej strony przymyka cytadella, oraz trzy przedmieścia: moskiewskie, petersburgslue i mitawskie, do których liczą się budowle przy drodze wejdendamskiej. Pod względem policyjnym Ryga dzieli się na sześć części, a na cyrkułów 14. Część zadżwińska łączy się z właściwem miastem za pomocą mostu pływającego, zbudowanego poraź pierwszy w początkach przeszłego wieku; przy tym moście zatrzymują się okręty i statki wszystkich narodów przychodzące do Rygi; z niego otwiera się śliczny widok na całe miasto i część przedmieść, i dla tego most latem służy do przechadzki. W Rydze, i przedmieściach znajduje się: 6 placów, 273 ulice, ogrodów publicznych 7, prywatnych 1000, kościołów prawosławnych 10, w tej liczbie jeden sobor, lu-terańskich 6, katolicki 1, anglikański 1, reformowany 1, synagogi żydowskie 2.. Szczególniej odznaczają się starożytnością lub budową, kościół katedralny w cytadeli, luterański kościół zwany Hitler schafts-Kir che, świętego Piotra, St Pe-tri-Kircke, zbudowany roku 1406, piękna jego dzwonnica ma 440 stóp wysokości, der Dom, założony 1204 r., najdawniejszy z tutejszych kościołów⁷. Domów ogółem 4,340; domy w mieście murowane, kilkopiętrowe, z wysokiemi dachami, co przy ciasnych i nieregularnych ulicach, nadaje i teraźniejszej Rydze kształt starego niemieckiego miasta; na placu zamkowym, & hloss-plnTz, wzniesona kolumna granitowa, z posągiem Zwycięztwa, pomnik na cześć Alexandra I cesarza. Przedmieścia obszerniejsze są od samego miasta, zabudowane bardzo porządnie; domy wszystkie drewniane, i prawie przy każdym jest ogród; szczególniej ładne przedmieście petersburgskie. We właściwem mieście-celniejsze gmachy są: zamek, rezydencyja generał-gubernatora i władz rządowych; dom szlachty inflanckiej z herbami gubernii; dom Sclwarzenhaupterów; wielki i mały ratusz; dom miejski zwany der blaue Burgercompanie\ gmach celny i t. d., w cytadeli zaś dom komendanta i arsenał. Dla opatrzenia miasta w wodę, oprócz mnóstwa zwyczajnych studzien (do 1915) i 11 studni artezyjskich, urządzony wodociąg, z którego w oda rurami przechodzi do domów. Mieszkańców 30,285 płci męzkiej. a 33,810 żeńskiej. Fabryk różnego rodzaju, jako to: sukna, tytoniu, cukru, wyrobów jedwabnych, wełnianych 63, wyrabiają rocznie na summę 2,299,000 rub. sr., a nadto w patrymonijalnym obwodzie miasta 13, wyrabiają rocznie towarów na 659,390 rsr.; różnych cechów⁷ rzemieślniczych liczy się 44, a w nich majstrów⁷ do 600. Z portu rygskiego wywozi się corocznie różnych towarów na 14—15 milijonów rubli, przywozi się od 4% do 5 milijonów rubli. Do portu rygskiego przychodzi i wychodzi ztąd przeszło 1,500 okrętów, a niekiedy przeszło do 2,000 statków⁷. Ryga ma ciągłą kommunikacyję statkami parowemi z miastami Hullj Szczecinem, Peters—