page0977

969

Sarfeel — Sarna

Sarkofag (z greckiego: sarkophagos, mięsożerczy), tak nazywano pierwotnie rodzaj wapienia, w pobliżu Aszorn w Azyi Mniejszej, ponieważ, jak twierdzi Plinijusz, trawi w ciągu dni czterdziestu (z wyjątkiem tylko zębów) włożone do niego ciała zwierzęce. Kamienia tego używano z tego powodu na trumny, zkąd i te ostatnie, a później wszystkie w ogóle trumny kamienne, nazywano sarkofagami.    F. //. L.

SarmaCF naród starożytny, pochodzenia scytyjskiego, mieszkał nad brzegami Donu i powstał z pomięszania się młodych Scytów z Amazonkami; powieść ta wzięła zapewne początek z tego, że niewiasty sarmackie towarzyszyły mężom na wojnę. Później przeszli Don, wyparli Skolotów scytyjskich i osady greckie, nad morzem Czarnem, ale podbił ich Mitrydat. Kiedy Sarmaci zwyciężyli Skolotów, ich imię zastąpiło w tych stronach nazwę odpartych Scytów ku wschodowi, która odtąd służyła tylko na oznaczenie ludów Azyi, tegoż co oni pochodzenia. W epoce Augusta, Sarmaci rozciągali się aż do ujść Dunaju; a jedno z głównych ich pokoleń Roxolanie mieszkali między tą rzeką a Donem. Pod panowaniem Adryjana r. 120, wyrugowano Roxolanów z Me-zyi, do której wkroczyli; a imię ich zupełnie zniknęło pod panowaniem Gotów, którzy ich podbili. Inne sarmackie pokolenie Jazi/góic, przeszło Karpaty, i rozszerzyło się się w pierwszym wieku ery chrześcijańskiej w krajach, skra-pianych rzekami Dunajem i Cissą. Sprzymierzeni z sąsiadami swemi Kwada-mi, brali udział w wojnie Markcmanów i w innych, spustoszyli pokilkakroć Pannoniję, przyległą prowincyję rzymską. Tym Jazygom Rzymianie daw^rali szczególniej nazwisko Sarmatów, przeciw Roxolanom; a w końcu imię Jazy-gów stało się zupełnie nazwą Sarmatów. Później jeszcze, tak mianowano nie-tylko Sarmatów właściwie tak nazwanych, lecz nawet narody innego pochodzenia, mieszkające na północ od nich na polach albo równinach; Ptolemeusz rozciąga na północ aż do morza Bałtyckiego Sarmacyję, pod którą obejmuje w Europie Germaniję i Dacyję do Donu, a w Azyi kraje położone między Donem a Wołgą. Kiedy Wandale opuścili lewy brzeg Dunaju, Sarmaci Ja-zygowie sami zostali w posiadaniu pól czyli równin nad Cissą, między Kwa-dami na zachód, Wizygotami na południo-wschód, a Thaifalami na południe. Koło tej epoki wybuchło powstanie ich niewolników, którzy pod imieniem Sarmatiae Limigantes, występują później w liczbie zawziętych nieprzyjaciół Rzymian. Konstantyn Wielki przyjął przeszło 300,000 Sarmatów wygnanych przez nich, i rozsiedli’ ich w Tracyi, Illiryi i nad brzegami Renu, Wojował później przeciw Limigantom w dawnym kraju Wandalów. Po upadku Hunnów, którzy podbili byli Sarmatów, jedni z nich osiedli w Illiryi, drudzy sprzymierzyli się ze Swewami i Scytami, r. 470 przeciw Ostrogotom; ale pobił ich później Teodoryk. Wspominają też o nich równie jak o Gepidach pod rokiem 488, a później obok band, które połączyły się z Longobardami. Pozostali zniknęli pod nazwiskiem Awarów i Jazygo-Kumanów, i nie mieli żadnej z tamtymi styczności. Sarmaci prowadzili życie koczujące i rozbójnicze; bitni, byli doskonali jezdcy i łucznicy. Jak wszyscy Scytowie, byli oni pochodzenia medo-perskiego; ponieważ uważano Sarmatów niewłaściwie za Słowian, przeto i Polaków nazywano niekiedy Sarmatami.    L. R.

Sarna Ob. Jeleń.

Sarnaki, miasteczko prywatne w gubernii Lubelskiej, w powiecie Bialskim, od stacyi pocztowej w Janowie mil 3% odległe, gniazdo starożytnej rodziny Sarnackich. W r. 1547 po zgonie Stanisława Sarnackiego córki jego