ROTMISTRZ. 39
panii Agezylausza, i wsr.elkićj perswazyi użył, aby skłonić Spartę do zreformowania tego gatunku brom W pismach swoich chętnie
0 nim rozprawia a ^Rotmistrz* jest jakoby pamiętnik starego kawalerzysty, w którym Streścił bogate doświadczenie długiej
1 chlubnej służby wojskowej. Jak Froissart kronikę swoją od modlitwy do Stwórcy, tak sędziwy wojak zaczyna od tego, że każe dowódzcy przedewszystkiem pamiętać o bogach. »Najprzód powinieneś 4) ofiary składać bogom i prosie, aby podczas twego dowództwa dawali ci zawsze to myśleć, mówić i czynić, co im jest przyjemne, a co tobie, przyjaciołom i miastu wyjść może na miłość, sławę i pożytek. Zjednawszy sobie przychylność bogów, odbądź przegląd twojćj konnicy i t. d.« 2) Ta cześc dla bogów przenika całe dziełko ku zgorszeniu niektórych filologów, 3) którzy widocznie nie zrozumieli, że karności wojskowćj odnowić nie można, bez spotęgowania uczucia religijnego. Starożytny obywatel bił się za dom i za świątynie. To też przewidując zarzut zbytnićj pobożności kończy on dziełko w ten sposób: ^Jeżeli kto dziwi się, że tyle razy napisałem słowa »z pomocą Boga* (<7uv Trparrew), to niechaj wie, że gdyby znalazł się często w niebezpieczeństwie, mnićj by się dziwował; niech także zważy, że na wojnie przeciwnicy sobie nawzajem robią zasadzki a rzadko wiedza, jaki będzie ich wynik. W takich więc wypadkach nie można nikogo lepiej się poradzić, prócz bogów, bo ci wszystko wiedzą i komu chcą, objawiają za pomocą ofiar, ptaków, głosów i snów. Oczywiście chętnićj użyczają rad swoich tym, którzy nie tylko w potrzebie ich się pytają, co czynić mają, lecz także w powodzeniu wedle możności, winną cześć im wyrządzają.* 4)
Hippika czyli >Sztukajezdecka« napisana z tern samem co Hipparchik doświadczeniem, ale zachowała większą aktualność. Jeżeli rola konnicy, uzbrojenie, sposób walczenia znacznie się zmieniły w nowożytnej wojskowości, to sztuka obchodzenia się z ko-
') Dziełko bvło prawdopodobnie napisane dla Kefizodora, który dowodził jazdą ateńską pod Mantyneą. Zob. Kruger’a Uistor. phil. Studien, II. str. 272 i następna.
2) Hipparch. c. 1. §. 1.
3) Christ: »poboźne i fachowe przepisy do naprawy jazdy ateńskiój.* 'Gesch. der griech. Litt. p. 275)-
4) Hipparch. c. 9. §. 8—9.