page0045

37

Saxonija

położone w Luzacyi, których posiadanie atoli ostatecznie dopiero w r. 1815 uregulowano. Po nieszczęśliwej wyprawie do Rossyi w r. 1812, w której Sasi odznaczyli się szczególniej pod Smoleńskiem i pod Kaliszem, król saski odłączył wojska swoje od armii francuzkiej i zaleciwszy jenerałowi Thielmann, aby nie dopuszczał wojsk cudzoziemskich do twierdzy Torgau, bez jego upoważnienia, udał się do Pragi, gdzie rozpoczął z Austryją układy, mocą których obowiązał się opuścić księztwo Warszawskie. Po bitwie pod Lutzen, Napoleon zażądał aby król oświadczył stanowczo, czy chce otworzyć Torgau dla wojsk jego lub przeciwnie i tern samem spełnić przyjęte na siebie względem niego zobowiązania jako członek związku reńskiego; dodał nadto, że w razie odmowy postąpi z Saxoniją, jako z krajem zdobytym. Król powrócił wtedy do Drezna rozkazał otworzyć bramy Torgawy dla wojsk francuzkich i armiją swo- . ją oddał pod rozporządzenie Napoleona. Na żądanie jego towarzyszył mu także do Lipska; tam, gdy większa część armii saskiej niespodzianie przeszła na stronę skoalizwanych, ci ostatni poczytali go za jeńca wojennego i zawiedli najorzód do Berlina, a potem do Friedrichsfeld. Saxoniją zarządzała natenczas kommisyja rossyjska, pod prezydencyą księcia Repnina, następnie zaś od roku 1814 kommissyja pruska. Korpus saski wszedł do Francyi wraz z armiją sprzymierzonych. Na kongresie wiedeńskim, Prussy i Rossyja żywo nastawały na wykreślenie królestwa saskiego z karty Europy, z warunkiem jakiegokolwiek wynagrodzenia dynastyi, lecz inne wielkie mocarstwa oparły się temu. Poprzestano na ukaraniu króla saskiego, za okazywaną Napoleonowi przychylność, pozbawieniem go większej części jego dziedzin, a przysądzeniem ich Prusom. Król zrazu protestował przeciw temu postanowieniu, lecz nakoniec musiał mu uledz. Dnia 18 Maja r. 1815 podpisał pokój z Prusami. Skutkiem tego Saxonija utraciła okręg Kotbus, Saxoniją niższą i część wyższej, okręg elektoralny i Barzy, części cyrkułów Miśnii i Lipska, biskupstwa Merzeburg-skie i Naumburg-Zeitz, Mansfield, okręg Turyngii i Neustaedtu, Querfurt i kraj Henneberg, tworzące w ogóle 367 y₂ mil kwadratowych z ludnością 864.305 mieszkańców. Prusy przyjęły na siebie cześć publicznego długu saskiego. W ciągu tej burzliwej epoki większa cześć ulepszeń wewnętrznych nie mogła być doprowadzona do skutku. Po przywróceniu pokoju zajęto się czynnie uporządkowaniem finansów. W r. 1818, reformowani, lutrzy i katolicy. pod względem praw cywilnych i politycznych postawieni zostali na jednej i tej samej stopie; lecz w konstytucyi politycznej zapomniano wprowadzić przyobiecane reformy, a w latach r. 1818, 1820 i 1824 stany nadaremnie żywo upominały się o publiczne ogłoszenie budżetu państwa. Król Fryderyk August po 59°-letniem panowaniu, umarł 3 Maja r. 1827. Brat jego Antoni przyrzekł rządzić w duchu poprzednika, lecz nie sprawdził nadziei, jakie rodzi każde nowe panowanie. Był to 75°-letni starzec, już mocno wiekiem osłabiony i do rządów' niezdolny. Stracił na opinii z powodu względów, jakie przy każdej sposobności okazywał propagandzie ultramontańskiej, tudzież z powodu mistycznych dążności swoich ministrów. Po rewolucyi Lipcowej, objawiła się w państwie jego agitacyja, skutkiem której władza wymknęła się z wątłej jego dłoni. W miesiącu Wrześniu wybuehło w stolicy powstanie przeciw dworowi i przeciw armii. Jedne z przyczyn tego ruchu ludowego, stanowiła różnica religii między rodziną panującą a narodem; król Antoni musiał przybrać za współregenta synowca swojego Fryderyka-Augusta, zgodzić się na oddalenie niepopularnych ministrów i na uzbrojenie gwardyi narodowej, nakoniec przyobiecać ważne reformy. Dawnym stanom krajowym, na nowo jeszcze rai