scandjvutmpcc01

172

bie peryjody życia, tćm ono będzie dłuższe; dla tego opóźniona dojrzałość, wolno bijący puls, późno rozwijający się umysł zapowiadają długie życie. Fontenel mawiał, że chcąc być zdrowym* trzeba mieć dobry żołądek a złe serce, to jest nieczułość i pewną obojętność charakteru, (iłęboka czułość, zmartwienie, zgryzoty, smutek, niszczą życie; tkliwe i namiętne serca, gorące.wyobraźnie* dusze smętne i zanadto rozczulające się nad ludzką niedolą, skracają życie. Dla tego też łagodna filozofija, tyle jest przyjaciółką życia, jak surowa stoicka filozofija, uszczypliwa scholastyczność i perypatetyzm, pełne utrudzających subtelności są mu przeciwne. A wreszcie kto chce żyć długo, niech uajlepićj trzyma się tćj maksymy: bene vireri ete latari: żyć mądrze i wesoło. Zbytnia niektórych ludzi troskliwość o zdrowie nie mnićj szkodzi im jak innym niewstrzemięźliwość; unikajmy we wszystkićm ostateczności, idźmy za naturą i instynktem, o ile dozwalają rzeczy ludzkie i prawa towarzyskie. Kto najspokojniej żył, ten żył naljepiej. Mierny majątek, miła swoboda, prosty pokarm, dobrotliwy charakter, wdzięki przyjaźni, pokój duszy, są to nieoszacowane najzgodniejsze z naszą naturą, i najprzyjaźniejsze długiemu życiu dary.

ARTYKUŁ I.

O śmierci i samobójstwie.

Napróżno pragniemy długo żyć, napróżno obiecujemy sobie o kilka lat przedłużyć nasz byt na ziemi; jest kres nieuchronny; trzeba kiedyś urarzćć koniecznie. Śmierć garnie do siebie wszystkie narody i zabiera wszystkie ludy.

Trzeba umierać! ta myśl dręczy i dobija większą część ludzi. Takim to smutnym widokiem kończy się droga życia; a im dalej postępujemy, tćm więcej towarzyszy nam trosk i tćiu smutniejszćm okazuje się nam zbliżanie. Sława, majątek, piękność, roskosze, uciechy świata, wszystko to grób ogarnie.

Ileż to już przesunęło się ludzi po ziemi, a ile ich jeszcze ma być ciśniętych w tę przepaść; życie jest tak krótkie a wieki tak długie a my wreszcie otoczćni jesteśmy tak wielkiemi i tak niepojętemi rzeczami, iż o człowieka, o tak zaikomćj, ułomnćj istocie, nic pewnego powiedzićć nie można.