tpn 1 22489401

182 GEOURAFIA FIZYCZNA ZIEM FOLSKICH

wszystkiem, że na południowych stokach Karpat temperatura obniża się znacznie szybcej z wysokością, aniżeli na północnych i wschodnich.

Nietylko jednak wielkie formy rzeźby powodują doniosły wpływ na rozmieszczenie i bieg temperatury; na niżu nawet, bardzo nieznaczne szczegóły wzniesienia, rzeźby i ekspozycyi są przyczyną nie-tylkó wielkich, ale też i najróżnorodniejszych zmian.

Usunięcie wpływu wysokości bezwzględnej na temperaturę jest rzeczą nie dającą się wykonać, choćby dlatego, że dotychczasowa sieć stacyi wystarczy zaledwie na przykładowe badanie tego wpływu. Taka praca jednak, choćby była możliwą, byłaby bezcelową. Jeśli w pewnych warunkach topograficznych spadek temperatury z wysokością odbywa się szybcej niż w innych, czyż nie jest zadaniem klimatologii stwierdzić, że jedna okolica górska jest zimniejszą od drugiej,—jeśli zaś spadek temperatury jest w Jecie silniejszy, niż w zimie, czyż klimatologia nie powinna stwierdzić, że góry mają klimat bardziej jednostajny, że mają zimy łagodniejsze i lata chłodniejsze, aniżeli równiny? Gdybyśmy uwzględniali topograficzny i z porami roku zmienny współczynnik spadku temperatury z wysokością, otrzymalibyśmy wartości temperatury, tak jak się one ukształtowały pod wpływem szerokości i długości geograficznej, jakoteż odległości od morza, ale usunęlibyśmy ten wpływ fizyczny, który jest równie potężny, a to wpływ rzeźby powierzchni t ekspozycyi na klimat.

§ 2. Izotermy »,

Aby uniknąć tego, stosujemy do sprowadzenia temperatury do poziomu morza nie miarę bezwzględną, której nawet stosować nie zdołamy, lecz miarę względną. Taką miarą względną jest 0 50° na 100 m. wzniesienia; miarę tę stosujemy dla całego obszaru i dla wszystkich pór roku. Tę zasadę stosował po raz pierwszy Hann, w swym sławnym Atlasie meteorologicznym, a odstąpienie od niej nie stanowi żadnego postępu.

Przykład redukcyi temperatury obserwowanej do poziomu morza.

I VII Rok

Wys. absolutna Obserw. Reduk. Obserw. Reduk. Obserw. Reduk.

Kraków

220 m

3-4°

2-3°

18-4°

19-5°

7-6°

8-7®

Kamnicka Płyta

1001 m^{1 2}

4-5°

2-1 QT 1

13-7°

18-7®

4T°

9T«

Obserw acye tych dwu stacyi wprost porównać się nie dają; zredukowane do poziomu morza okazują, że Karpaty są w zimie

Zobacz Tablice izoterm

* Najwyższa stacya w Karpatach, leży na południe od Bielska.