tpn 1 22486601

154 GEOGliAFIA FIZYCZNA ZIEM P0I.8K1CH

wane na ciosy, schody i t. d. Na wyżynie Podolsko-Wołyńskiej używa się do budowy różnych gatunków piaskowców i wapieni trzeciorzędnych, z których zwłaszcza występujące w okolicach Krzemieńca i Poczajowa sarmackie wapienie ikrowcowe dostarczają znakomitego materyału ciosowego. Ważnym jest podolski t. zw. piaskowiec trem-bowelski, czerwony, twardy, znakomicie łupiący się płytowato, należący do dewonu i występujący w połudn -zach. części Podola, eksploatowany głównie w Trembowli, Janowie, Bodzanowie. Wyrabiają zeń płyty na chodniki, schody, płyty grobowe i osełki do ostrzenia, eksportowane nawet szeroko za granicę.

Do wyrobów ozdobnych na nagrobki i t. p. używa się i wydobywa w Polsce kilka odmian wapieni, zwanych pospolicie marmurami. W Kieleckiem eksploatuje się na marmur trzy rodzaje skał: czarne wapienie (w Kostomłotach), szare lub brunatne wapienie koralowe średnio-dewońskie (w Słopcu, Zielejowej Górze i w Chęcinach), wreszcie permskie czerwone konglomeraty, występujące w wielu miejscach na półn. i południe od Kielc, na Karczówce, koło Bolechowie, Woli Murowanej i in. W Krakowskiem używane są do wyrobów kamieniarsko-ozdobnych czarne wapienie dewońskie z Dębnika pod Krzeszowicami, tudzież ciemne wapienie węglowe.

Stare skały wybuchowe Wołynia, granity płyty Podolskiej i granity Tatr dopełniają wreszcie tego pobieżnego wyliczenia najważniejszych materyałów budowlanych Polski.

Wapień do wypalania wapna i margle do wyrobu cementu znajdują się w Polsce również obficie. Znakomitego wapna dostarczają wapienie skaliste jurajskie, znajdujące się w paśmie Krakowsko-Wie-luńskiem i po zachodniej stronie gór Kieleckich, wapienie tryasowe wyżyny Małopolskiej, wapienie kredowe zachodniego Podola, wapienie Tatr ¹ pasma Pienińskiego, skałek karpackich i t. d. Do wyrobu cementu wydobywają w wielu miejscowościach Lubelskiego, Krakowskiego, Podola, Litwy i Śląska margli i wapieni kredowych, margli kajprowych i t p.

Glinki ogniotrwałe znajdują się na wyżynie Małopolskiej w jurze i tryasie w Krakowskiem, na Śląsku, w Kieleckiem, w trzeciorzędzie Prus i Poznańskiego.

GLnki porcelanowe wydobywane były na Wołyniu, w Korcu i Baranówce; używano również do wyrobu porcelany i fajansów glinek kajprowych w Ćmielowie w Kieleckiem.

Bardzo obficie występują gliny zduńskie do wyrobu cegieł i t. d. Dostarczają ich głównie wielkie złoża gliny nawianej, loessu, dalej gliny lodowcowe, iły mioceńskie, kajprowe. jurajskie.