tpn 1 22486201

150 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM FOLSKIi H

kłady, gniazda i żyły, tj. wypełnienia szczelin dyslokacyjnych Wiek warstw, w których złoża miedzi występują, jest różny: żyły znane są z wapieni górno-dewońskich (Miedzianka), gniazda i pokłady występują na granicy pomiędzy kwarcytami i piaskowcami dewonu dolnego i wapieniami dewonu średniego, na granicy między wapieniami średniego dewonu a pstrym piaskowcem (tryas). Widać z tego, że złoża rud miedzianych nie są przywiązane do pewnych poziomów geologicznych, lecz raczej do linii tektonicznych, uskoków, którymi krążyły roztwory metaliczne, przenikając następnie pokłady piaskowców, lub osadzając się w szczelinach. Wiek tej infiltracyi nie jest jeszcze ustalony, pewnem jest jednak, że jest on młodszy od wieku wypiętrzenia pasma Kielecko-Sandomierskiego.

Pod względem mineralogicznym są rudy kieleckie albo siarczkami (błyszcz miedzi Cn₂S, piryt miedziany C n₂ S -j- Fe₂ S₃), albo tlenkami (kupryt CnO rzadki, czerń miedzi CnO), albo też węglanami (malachit i azuryt) Miedź rodzima znajduje się rzadko w postaci włosków i pręcików’, rozrzuconych wśród warstw rudonośnych. Przeciętna zawartość miedzi w rudach kieleckich wynosi około 12% (jest więc dość znaczną w porówmaniu np. z eksploatowanemi dziś rudami z Mansfeld, zawierającemi 6 — 8% miedzi).

Dzieje górnictwa miedzianego w Kieleckiem sięgają dawnych czasów. Kopalnię w Miedzianej Górze mieli założyć górnicy olkuscy, sprowadzeni tu przez królową Bonę. Z przerwami trwało to górnictwo aż do XVII. w., kiedy nastąpił zupełny upadek kopalń w Miedzianej Górze, wskrzeszonych dopiero w końcu XVIII. w. przez Stanisława Augusta. Z miedzi wydobywanej z kopalni miedzianogórskiej, a wytapianej w hucie w Niewachlowie bito w warszawskiej mennicy monetę zdawkową, w^Tyrabiano też kwas siarczany. Dzięki znajdowaniu się w Miedzianej Górze równocześnie rud miedzi, cynku i ołowiu, można było bezpośrednio z rudy otrzymywać stop, nadający się do odlewania dział, dzwonów i t. p. Roboty górnicze w Miedzianej Górze trwały do r 1827. Szczególnie od r. 1816, od utworzenia w Kielcach głównej Dyrekcyi Górniczej podjęto wiele nowych robót, prześladowanych jednak ciągłemi niepomyślnościami, tak, że w r. 1827 zaniechano zupełnie wydobywania miedzi w Miedzianej Górze, ograniczając się jedynie do eksploatacyi rud żelaznych, występujących oblicie w stropie rud miedzianych, w r. 1840 zaprzestano i tego i kopalnię w Miedzianej Górze zamknięto. Od tego czasu przemysł miedziany mimo kilkakrotnie ponawianych prób, odżyć już nie mógł, niewątpliwie jednak nowy jego rozwój jest tylko kwestyą czasu i pomyślniejszych warunków’. Wszyscy bowiem autorowie, którzy się sprawą rud miedzianych w Kieleckiem zajmowali, zgodni są