scandjvutmp7001

82

oddzielnopłciowemi u konopi, chmielu, i t. p. lubo samica wprzód rozkw ita, samiec jednak rozproszywszy swój pyłek upładniający, żółknie i więdnieje; u owadów np. u motylów, samce giuq częstokroć nawet podczas samego miłosnego czynu, i na samicach, ani-mas in minere ponunt; zdają się one całe swe przekazywać życie potomstwu. Lecz słusznie chciała nalura, aby dłużćj żyła płeć żeńska, aby czuwała nad zarodem potomstwa, aż do czasu gdy to samo przez się utrzymać się będzie mogło, A tak samice roślin hodują nasiona aż do czasu ich rozsiania; owady zaś i innych zwierząt samice przysposabiają łoże, a częstokroć nawet pierwsze pożywienie dla swych potomków. Miłość macierzyńska zdaje się w spierać siły tych wszystkich matek, a wreszcie miękksza, wilgotniejsza konstytucyja, co jest własnością ich płci, mnićj prędko jak zsiadła kompleksyja samców, dochodzi kresu tęgości i suchości organów. Ta to twardość, w wieku zgrzybiałym, utrudza, a nareszcie i zupełnie tamuje bieg życia : dla tego widzimy więcej zgrzybiałych kobiet niż mężczyzn.

Któżby nie podziwiał mądrej przezorności natury? Umacnia ona rozum człowieka wtedy właśnie, kiedy wygórowanym namiętnościom najsilniejszego hamulca potrzeba. Nieczynnym jest rozum w dzieciństwie, bo też śpią jeszcze wtedy namiętności; kiedy zaś na starość ucichną namiętności, kiedy znikną urzucia i żądze, zgaśnie także i rozum, wraz z płodną siłą. A nawet dzielne namiętności najsilniejszą bywają przyczyną udoskonalenia naszego rozumu, bezustannie bowiem nastręczają mu powody doświadczania się i ćwiczenia swych zdolności; i skutkiem przedziwnego związku, największe namiętności okazujący ludzie, są razem najzdolniejsi do najwyższych wysileń rozumu, jak gdyby jedno zależało od drugiego, i jak gdyby natura dobrem złe wynagradzać chciała. Bo też w rzeczy samej jedno wględeiu drugiego \y odwrotnym są stosunku; widzimy bowiem że osoby małych namiętności prędzćj tymże ulegają niż owe wyniosłe, męzkie, wspaniałe charaktery, których namiętności do wielkich odnoszą się rzeczy.

Lecz te wielkie ciała i duszy przymioty, ze zdolności płodnej pochodzące, giną przez jej nadużycie, szczególniej bowiem zależą one od cofnięcia się i rozlania nasienia po tern samem ciele, które je