scandjvutmp8901

107

zdarza się zwykle w małżeństwach, gdzie mą? względnie swej zony jest słabszy. Wiele w tćj mierze przywodzi przykładów Forster pomiędzy zwiedzanerai przez siebie wielożennerai ludami, i wiadomo, ze Ilmfatycznćj kompieksyi mężczyźni, mniej płodzą synów ni? córek.

Przeciwnie gdy proste lody żyją prawie bez wojen, bez emigra-cyj, bez ciężkich rzemiósł, bez handlu i marynarki, które tyle kosztują mężczyzn, wtedy przewyżka mężczyzn, właściwa ludom jednożennym, nadewszyslko w zimnych klimatach, niezmiernie się powiększa. Wynika stąd w końcu zbyt mało kobićt w stosunku do mężczyzn, i nastaje wielomęztwo, jak to widzimy u Tybetanów, u mieszkańców w królestwie Nepal, w środkowćj Azyi i na wyspie Cejlan, lub tćż u niektórych dzikich ludów w północnej Ameryce; dawni Bretouowie, za świadectwem Cezara, w kilku przestawali na jednej żonie; Nairowie w Kalkucie, częstokroć mają tylko kilka żon, któremi się wszyscy podzielają. W górach (Jates w Indyjaeh wschodnich , wiele jest pokoleń pasterzy, którzy biorą po jednej żonie na kilku mężów. Przewyższająca jest teraz liczba mężczyzn w Zjednoczonych Stanach północnej Ameryki, a nawet w Meksyku, bo tylko liczą dziewięćdziesiąt pięć kobićt na stu mężczyzn. Zresztą przenoszący się do tćj części świata Europejczycy, pomnażają przewyżkę, która naturalnie istnieje między Indyjanami Puebla, w Nowćj Walla-dodzie, 11. d. a przecież nie weszło tam w zwyczaj wielomęztwo.

Nie wszędzie się to sprawdza iżby, nawet wielożenne ludy, względem swych zon były zazdrosne, jak to niektórzy utrzymywali; niesłusznie bowiem wymagałby po żonie wierności ten, któryjćj sam nie dochowuje; prawda, że uchybienie w tćj mierze nie równe pociąga za sobą następstwo i skutki dla społeczeństwa wjednćj a drugiej płci. Z tćm wszystkiem wiadomo jak we Włoszech cicibeje a w Hiszpanii cortejos zastępują czasami męża , któremu nawet niewolno użalić się na to. Wiele nawet jest takich narodów, których mężowie bywają tern zadowoleni; mówię tu o ludach afrykańskich i indyjskich. Widziano także podobne przykłady między Tatarami, a dawniej w Szkocyi. Dziś jeszcze w Owyhee, na wyspach Sandwich, mężowie za lada co pozwalają swych żon żeglarzom; matki ofiarują sw^re córki; obojga płci dzieci razem z sobą pomięszane żyją, tak, iż ze.