scandjvutmp8f01

113    *

kobieta, przebywszy wiek krytyczny, nie bywa rozsądniejszą i roztropniejszą od mężczyzny w równym wieku. Długo kierując wiekiem młodzieży, zgłębiając serce ludzkie i ducha społeczeńskiego, kobieta nabywa delikatnego taktu, owej nauki przyzwoitości, owćj zręczności w postrzeganiu, jakich nigdy żaden mężczyzna nie osiągnie, gdyż nie uważał rzeczy pod temi co ona względami. Po wszystkie czasy i u wszystkich ludów, podeszłe niewiasty zyskiwa-ły poszanowanie u męzczyzn; w tych nawet krajach gdzie są trzymane w niewoli, jak naprzykład w Turcyi, Persyi i w ludyjach, matki mają powagę za swoję przenikliwość i długie doświadczenie. Obeznane z sercem ludzkićm przez długie życie w towarzystwie, umieją niem rządzić i kierować według upodobania, dla tego to brano je dawniej za sędziów w sporach; a ponieważ wiek odbiera im miłość, mniej więc zyskać u nich można zaletami młodości i piękności. Ludy proste tyle znajdując zdolności w podeszłych kobietach, przypisywały im częstokroć część boskiego charakteru, a że wiele mając doświadczenia, przepowiadały rzeczy, które się potem sprawdzały, nie wahali się przeto ludzie wierzyć im jako natchnionym lub zostającym w pewnych związkach z szatanem. Stąd to one tak wielką grały rolę we wszystkich dawnych religijach. UGer-manów niegdyś.ogłaszały wyroki, podobnież u Hebrajczyków, Greków i Rzymian. Sybille, pytonissy, wróżki i t. p., były to wszystko kobiety w wieku, wyćwiczone w sztuce władania prostemi duszami, rządzenia niemi już to przy pomocy postrachu, już budząc w nich nadzieję, wieczne sprężyny umysłu ludzkiego. I dziś jeszcze między prostym ludem wiejskim, kobiety podeszłe więcćj od mężczyzn miewają powagi w sprawach ludzkiego życia; swemi bajkami i powieściami wywierają wpływ na umysł dzieci; w niektórych jeszcze okolicach uważają je częstokroć za czarownice, podobnie jak lękano się niegdyś uczonych, umiejętniejszych od pospolitego ludu, jako czarnoksiężników i czarowników.

Inna jeszcze przyczyna zwiększała to o nich wyobrażenie. Ponieważ nerwy kobiet są bardzo ruchawe i drażliwe, ponieważ hy-steryczne ich przypadłości częstokroć, po ustaniu regularnej słabości, wzmagają się, przeto nadzwyczajne, konwulsyjue symptoma-ty tej choroby, dawały powód pospolitemu ludowi do mniemania,

%