0287

Żydówki Stalina i rodzina w niebezpieczeństwie 265

Postyszew wstał, żeby się bronić, lecz Andriejew warknął:

- Towarzyszu Postyszew, usiądźcie. To nie miejsce na przechadzki. Dni Postyszewa były policzone: zaatakował go Malenkow. Stalin zaproponował wykluczenie Postyszewa z Politbiura; Chruszczów, który miał niebawem objąć rządy na Ukrainie, zastąpił go jako kandydat na członka, wysuwając się do pierwszego szeregu. Ale w atakach na Postyszewa zawierało się również ostrzeżenie dla Jeżowa, który w szalonym tempie rozkręcał spiralę aresztowań. Na razie Stalin wydawał się niezdecydowany, co zrobić z Postyszewem^{1 2}: jego nadgorliwość zwróciła nań uwagę wrogów, którzy prawdopodobnie nastawili Stalina przeciwko niemu. Jego ostatnią nadzieją była osobista prośba do Stalina, napisana zapewne po konfrontacji z oskarżycielami: Towarzyszu Stalin, proszą, żebyście przyjęli mnie po zakończeniu posiedzenia.

Nie mogę Was dzisiaj przyjąć - odpisał Stalin. - Porozmawiajcie z towarzyszem Mołotowem.

Kilka dni później Postyszew został aresztowany.⁶ Stalin podpisał kolejny rozkaz 48 000 egzekucji według rozdzielnika, a marszałek Jegorow trafił w ślad za swą piękną żoną w tryby machiny terroru. Jeżów był już tak wyczerpany, że 1 grudnia 1937 roku Stalin udzielił mu tygodniowego urlopu.⁷

Na początku lutego pijany „Jeżowik” wyruszył do Kijowa, gdzie z pomocą nowego wicekróla Ukrainy, Chruszczowa³, aresztował kolejne 30 000 osób. Chruszczów, który po przybyciu na miejsce przekonał się, że jego poprzednik Kosior wyeliminował niemal całe ukraińskie Politbiuro, rozkazał aresztować kilku komisarzy i ich zastępców. Politbiuro zatwierdziło sporządzoną przez Chruszczowa listę 2140 ofiar przeznaczonych do rozstrzelania. Chruszczów i tutaj znacznie przekroczył ustaloną normę. W 1938 roku na Ukrainie aresztowano z jego rozkazu 106 119 osób. Wizyta Jeżowa nadała impet czystce: „Po przyjeździe Nikołaja Iwanowicza Jeżowa na Ukrainę [...] rozpoczął się prawdziwy pogrom ukrytych wrogów” - oznajmił Chruszczów, wychwalając „nieugiętego ucznia Stalina” za „bezlitosną rozprawę z wrogami”. NKWD wykryło spisek mający na celu wy-trucie koni i aresztowało dwóch profesorów jako hitlerowskich agentów.

1

*    Czy Stalin pamiętał drobne zuchwalstwo Postyszewa w 1931 roku? Kiedy Stalin napisał do niego, aby wyrazić zastrzeżenia co do listy ludzi, którzy mieli otrzymać Order Lenina: Dajemy Order Lenina każdemu staremu prykowi, Postyszew odpowiedział cierpko, że listę tychpryków zatwierdził sam Stalin.

2

   ² Chruszczów, wzorem innych regionalnych przywódców takich jak Beria i Żdanow, stał

3

się obiektem rozbuchanego lokalnego kultu: Pieśń o Chmszczowie dołączyła niebawem do Pieśni dla Berii i Ody do Jeżowa w radzieckich śpiewnikach.