10069 BMP

Komunikowanie werbalne

Język jest podstawowym środkiem komunikowania werbalnego. Dzięki niemu wyrażane są znaczenia komunikowanych idei i uczuć, pod warunkiem, że dźwięki i symbole są rozumiane przez wszystkich uczestników procesu komunikowania. Język znalazł zastosowanie na kilku płaszczyznach. Jest on używany, aby:

•    określać, etykietować, wyznaczać i definiować myśli, uczucia, przedmioty, doświadczenia w celu wymiany ich z innymi ludźmi;

•    oceniać rzeczy, ludzi, uczucia zgodnie z posiadanym systemem postaw i wartości;

•    prezentować i dyskutować wyniki własnych, życiowych doświadczeń, mówić o przeszłych wydarzeniach, o teraźniejszości i ewentualnych, hipotetycznych sytuacjach, które zaistnieją w przyszłości; język pozwala dzielić się doświadczeniami, dziedzictwem i wizją przyszłości;

•    mówić o języku, o jego składni, strukturze etc¹⁵.

Język pozwala na komunikowanie znaczeń, na kreowanie, podtrzymywanie i zmienianie środowiska. Dzięki językowi można udzielić komuś informacji, szukać jej lub unikać uczynienia czegoś. Język pozwala ludziom być jednoznacznym lub dwuznacznym, można bowiem ujawniać swoje myśli i emocje lub je ukrywać. Język wpływa na wszelkie aspekty ludzkich stosunków. Może także być źródłem werbalnego nieporozumienia.

Z językiem wiąże się nierozłącznie problem konotacji i denotacji znaków werbalnych. Słowa w każdym języku mają swoją denotację, czyli bezpośrednie znacznie, które pozwala je zidentyfikować. Jednak spora liczba słów w różnych słownikach czy encyklopediach jest odmiennie definiowana. Oznacza to, że mają one kilka znaczeń i mogą je zmieniać w zależności od kontekstu, który w tym przypadku odgrywa niezmiernie ważną rolę. Jeśli kontekst nie jest dobrze rozumiany przez uczestników procesu komunikowania, prowadzi to do autentycznych nieporozumień. O ile denotacja odnosi się do standardowych znaczeń słownikowych, o tyle konotacja ujawnia obszar emocji, uczuć i wartości związanych z poszczególnymi słowami. Konotacja odgrywa większą rolę w komunikowaniu interpersonalnym niż masowym czy publicznym, bowiem na tych poziomach mogłaby zakłócać efektywność procesów.

Zdaniem wielu badaczy komunikowanie werbalne jest zdeterminowane przez pewne czynniki, z których najważniejsze to kultura i płeć.

¹⁵ R. Yerderber, op. cit., s. 62-63.

KOMUNIKOWANIE JAKO PROCES 25