1063

Justyna Wiktorowicz

Do szeregów czasowych wrócimy przy okazji badania dynamiki zjawisk (rozdziały siódmy i ósmy).

3.2. TABLICE STATYSTYCZNE

Do tej pory zajmowaliśmy się prostym grupowaniem materiału statystycznego, dokonywanym zc względu na jedną cechę. Tymczasem w praktyce niezbędne jest często, aby zaprezentować materiał statystyczny ze względu na kilka ccch. Wówczas można zbudować mniej lub bardziej rozbudowane tablice statystyczne. Tablice statystyczne stwarzają bowiem możliwość prezentacji dużej liczby uporządkowanych informacji w^r zwartej, usystematyzowanej formie. Aby tablica statystyczna była użyteczna, powinna spełniać określone kryteria: powinna zawierać tytuł, słowne oznaczenie kolumn i wierszy, źródło danych statystycznych, a w razie potrzeby dodatkowe wyjaśnienia.

W tytule tablicy podaje się w sposób jasny i zwięzły treść tablicy, określając zbiorowość statystyczną pod względem rzeczowym, czasowym i przestrzennym.

Właściwa tablica złożona jest z poziomych wierszy, wśród których wyróżnia się wiersz pierwszy (tzw. główka tablicy), a także z pionowych rubryk (kolumn) z wydzieloną pierwszą kolumną (tzw. boczek tablicy). Główka zawiera tytuły kolumn, zaś boczek - tytuły wierszy. Wskazane jest numerowanie wierszy i kolumn, choć zwykle numeruje się tylko kolumny. W tablicy należ)' także podawać jednostki miary, chyba że przedstawiamy w niej cechy o tych samych jednostkach - wte-dy jednostki te można zawrzeć w tytule tablicy. Obowiązuje zasada bezwzględnego wypełniania wszystkich kolumn i wierszy tablicy. Jeżeli z różnych przyczyn nie wszystkie pola tablicy mogą być wypełnione liczbami, należ)' stosow-ać odpowiednie znaki umowne. W polskiej praktyce statystycznej stosuje się najczęściej następujące znaki umowne:

•    kreska (- ) - zjawisko nie występuje,

•    zero (0 ) - zjawisko występuje, ale w ilościach mniejszych od liczb, które mogły być wyrażone uwzględnionymi w tablicy znakami cyfrowymi (np. liczby zaokrąglamy do drugiego miejsca po przecinku, a wielkość zjawiska dla danej jednostki statystycznej wynosi 0,003),

•    kropka (•) - zupełny brak informacji lub brak informacji wiarygodnych,

•    krzyżyk (X) - wypełnienie pozycji, zc względu na układ tablicy lub zc względów merytorycznych, jest niemożliwe lub niecelowe,

•    „w tym” - oznacza, że nic podaje się wszystkich składników agregatu.

Niekiedy niektóre pola w tablicy wypełniane są według innych kryteriów' niż pozostałe (np. gdy w^r tablicy prezentowane są dane dla roku 2002, a dla którejś ze zmiennych mamy dane za inny rok), wówczas przy nazwie zmiennej lub przy danej wartości wewnątrz tablicy wpisujemy przypis, który objaśniony zostaje pod tablicą w ramach tzw. uwag wyjaśniających.

66