16

obrzęki lub w trakcie intensywnego odchudzania osób z otyłością dużej',u stopnia, do oceny zmian tkanki tłuszczowej powinno się stosować dodatkowe pomiary antropometryczne.

Ocena składu ciała

Techniki antropometryczne, oceniające składniki ciała w żywym organizma opierają się na założeniu, że ciało człowieka zawiera chemicznie dwie składowe tłuszcz i pozostałą resztę, czyli tzw. beztłuszczową masę ciała. Oszacowali" zawartości obu składników ma istotne znaczenie w ocenie stanu odżywienia

Tłuszcz jest składową ciała człowieka wykazującą największą zmienność, z tym że kobiety mają ogólnie więcej tłuszczu niż mężczyźni. Zawarto', tłuszczu podlega też zmianom rozwojowym. Tłuszcz jest kumulowany w mi ganizmie w dwojaki sposób: tłuszcz konstytucyjny — wykorzystywany do bieżących potrzeb organizmu i zebrany w szpiku kostnym wokół centralni p ■ systemu nerwowego, gruczołów dokrewnych i innych organów wewnętrzny. I. jak się ocenia stanowi u kobiet około 9%, a u mężczyzn około 3% nu., ciała, oraz tłuszcz zapasowy — zlokalizowany w postaci tłuszczu podskómrjni wokół przewodu pokarmowego i mięśni, i obejmuje około 1/3 całkowi!• i ilości tłuszczu.

Tłuszcz jest podstawową formą tkankową zapasu energii, w zwiij/Ui z czym wykazuje zmienność związaną z niedożywieniem, a znaczący sp.idi t jego zawartości w ciele świadczy o występowaniu ujemnego bilansu em.....

Zawartość tłuszczu w ciele można wyznaczyć różnymi sposobami, w tym z użyciem metod antropometrycznych. W tym celu najczęściej dokomiH \\ pomiarów fałdów skórno-tłuszczowych w rozmaitych miejscach ciała dołu . zdefiniowanych anatomicznie np.: nad mięśniem dwugłowym ramienia (biceps) nad mięśniem trójgłowym ramienia (triceps), pod dolnym kątem łopat l i i nad talerzem biodrowym w płaszczyźnie środkowo-pachowej. Pr/yimiilt się, że pomiary grubości fałdów skórno-tłuszczowych w zasadzie pozwaln|i| wykrywać znaczące zmiany w zawartości tłuszczu w organizmie czlown i u sięgające powyżej 1 kg tłuszczu ogółem.

Wyniki pomiaru grubości fałdów skórno-tłuszczowych są wykoiyv.lv wane zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, np. do oszacowania </<• /.> . * całkowitej ciała. Gęstość ciała służy z kolei za podstawę do wyliczeniu pomocą wyznaczonych empirycznie równań regresji: zawartości tłus. c u .,»/ kowitego w organizmie lub beztłuszczowej masy ciała, które l<> parametiy wyraża się w procentach masy ciała lub w kilogramach.    fl

Wartość informacyjną do oceny stanu odżywienia badanej osoby ......

mieć także znajomość rozmieszczenia tłuszczu podskórnego w orgam/mii Ocenia się jc, dokonując pomiarów obwodu talii i bioder oraz obln/. nlii na ich podstawie wskaźnika WI1R (Waist/Hip Kalio), który jest stosunkiem obwodu talii do obwodu bioder. Wartości wskaźnika WMR wykot/Vilii|n się jako kryterium podziału na dwa zróżnicowane typy otłuszczenia i otyło • I

Otyłość androidalna    Otyłość gi noidalna

typu „jabłko"    typu „gruszka"

Ryc. 7.2.1. Typy otyłości (rozmieszczenie tłuszczu podskórnego w organizmie)

androidalną inaczej centralną, brzuszną lub typu Jabłko” oraz ginoidalną, czyli pośladków o-udową, obwodową lub typu „gruszka” (ryc. 7.2.1). Stwierdzono, że otyłość androidalna, cechująca się głównie nagromadzeniem tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej, kojarzy się z zaburzeniami sprzyjającymi rozwojowi niektórych chorób. Wykazano m.in. istnienie dodatniej korelacji między występowaniem otyłości androidalnej a występowaniem choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy typu II, hiperlipoproteinemii i hiperinsulinemii oraz nadciśnienia tętniczego, a także częstością wylewów krwi do mózgu.

Kryteria oceny rozróżnienia typu rozmieszczenia tłuszczu (typu otyłości) na podstawie wartości wskaźnika WHR zaproponował Bjorntorp, opierając się na analizie związku między tym wskaźnikiem a występowaniem zwiększonego ryzyka rozwoju chorób układu krążenia.

Typ otyłości (rozmieszczenie tłuszczu)

	androidalny (typ ,,jabłko”)	ginoidalny (typ „gruszka”)
Mężczyźni Kobiety	WHR >1 WHR >0,8	WHR <1 WHR <0,8

Beztłuszczowa masa ciała składa się z mięśni szkieletowych i poza-szkieletowych, innych tkanek miękkich (z wyjątkiem tłuszczowej) oraz kości. Ponieważ mięśnie zawierają głównie białka, dlatego ocena tkanki mięśniowej jest dobrym wskaźnikiem ich rezerw w organizmie. W stanach chronicznego niedożywienia zmniejszenie rezerw białkowych następuje równolegle do ......iejszenin masy mięśniowej. Stwierdzono, że z ogólną masą mięśniową